Рыкашэ́т ’палёт цела пад вуглом пасля ўдару аб якую-небудзь паверхню’ (ТСБМ). З франц.ricochet ’тс’ хутчэй за ўсё праз пасрэдніцтва рускай мовы, параўн. рус.рикоше́т ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Vermíttlung, Vermíttelung
f -, -en
1) пасрэ́дніцтва, садзе́йнічанне
durch ~ — дзя́куючы садзе́йнічанню [пасрэ́дніцтву]
2) перада́ча (вопыту, ведаў); давядзе́нне да свядо́масці (значэння чаго-н.)
3) камута́тар
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Абсалю́цыя ’адпушчэнне грахоў’ (Нас.), ст.-бел.абсолюция з 1647 (Нас. Гіст.) < лац.absolutio ’звальненне’. Запазычанне хутчэй за ўсё праз польскае пасрэдніцтва, паколькі звязана з царкоўнай тэрміналогіяй (польск.absolucja).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бастыён. Рус.бастио́н, укр.бастіо́н. Запазычанне, мабыць, з франц.bastion ’тс’ (ёсць версія і пра ням.пасрэдніцтва). Шанскі, 1, Б, 54; Фасмер, 1, 132; Рудніцкі, 86. Гл. яшчэ Клюге, 55.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Радыкулі́т ’хвароба карэньчыкаў спінамазгавых нерваў’ (ТСБМ), радзікулі́т, радукулі́т ’тс’ (Сл. ПЗБ). Ад лац.radicula ’карэньчык’, новалац.radiculitis. Запазычана праз пасрэдніцтва рускай мовы ў пачатку XX ст., параўн. рус.радикули́т ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Б,
другая літара беларускага і некаторых інш.слав. алфавітаў. Паходзіць з кірыліцкай («букі»), утворанай графічным відазмяненнем візантыйскай літары B. Рознае напісанне лац. B і слав.Б абумоўлена тым, што лац. алфавіт узнік на асн. грэчаскага (праз пасрэдніцтва этрускага) у 7—6 ст. да нашай эры, калі β перадавала гук «б», у перыяд станаўлення слав. алфавіта ў 9 ст. β вымаўлялася грэкамі як «в» і замацавалася ў кірыліцы для перадачы гэтага гуку. Не мела лікавага значэння. У сучаснай бел. мове абазначае выбухныя звонкія губна-губныя фанемы («б») і («б’»), што рэалізуюцца па-рознаму ў залежнасці ад якасці суседніх гукаў ці пазіцыі ў слове.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Смара́гд ‘назва некаторых мінералаў зялёнага колеру’, ‘ізумруд’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ст.-бел.смарагдъ, измарагдъ ‘тс’ (Булыка, Запазыч., Ст.-бел. лексікон). Параўн. стараж.-рус.смарагдъ, измарагдъ, укр.смарагд, шмарагд, рус.смара́гд ‘тс’ з грэч.σμάραγδος, ξμαραγδος, для якіх мяркуецца царкоўнаславянскае пасрэдніцтва, гл. ЕСУМ, 5, 316; Праабражэнскі, 2, 334. Ст.-бел.шмарагдъ, шмаракгдусъ, смаракгдъ праз польск.szmaragd, smaragd узыходзіць да той жа крыніцы; гл. Булыка, Лекс. запазыч., 141. Пасрэдніцтваід.Smaragd ‘тс’ для сучаснага слова (Шульман, Полымя, 1926, 8, 213) не з’яўляецца абавязковым.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абсерва́цыя ’назіранне’ < лац.observatio праз польскае пасрэдніцтва. Польск.obserwacja пранікла ў беларускую мову ў XV–XVII стст. Не выключаны таксама непасрэдны лацінскі ўплыў. Параўн. ст.-бел.обсервовати ’захоўваць, прытрымлівацца’ (Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́кта ‘рэлігійная суполка па-за традыцыйнай царквой’ (ТСБМ). З лац.secta ‘вучэнне, кірунак, школа’, што звязана з sequor ‘іду следам’ (Сной₂, 646; ЕСУМ, 5, 207), магчыма, праз заходнееўрапейскае і рускае пасрэдніцтва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аванга́рд. Новае запазычанне праз рускую мову з французский avant‑garde. Пра польскае пасрэдніцтва гаварыць цяжка, бо мы не сустракаем формы авангарда жаночага роду (< awangarda < awangwardja). Фасмер, 1, 58; Шанскі, 1, А, 23.
(«букі»), утворанай графічным відазмяненнем візантыйскай літары B. Рознае напісанне