парныя бобападобныя, нерухомыя, грамадмоўныя, гнаяродныя бактэрыі, якія не ўтвараюць спор; узбуджальнікі хвароб чалавека. Адкрыты ням. вучоным А.Нейсерам (1879). Выклікаюць гнойныя захворванні слізістых абалонак мочапалавых органаў (ганарэя) і вачэй (бленарэя); могуць пашкоджваць суставы, залозы і эндакард. Ганакокі гінуць пры высушванні, награванні да 40—45 °C, пад уздзеяннем солей серабра, антыбіётыкаў і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ні́кнуць ’знікаць, гінуць’ (Сл. ПЗБ), ’знікаць, схіляцца уніз’ (Нас., Гарэц.), ’нікнуць, вянуць’ (Яруш.), сюды ж ні́клы ’паніклы’ (Гарэц.), ’кволы’ (Сл. ПЗБ). Формы зак. трывання да *nikati2 (гл. ні́каць), у значэнні якіх магчыма кантамінацыя з *nikati1 (гл. знікаць), параўн. нікну́ць ’заглянуць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
perish
[ˈperɪʃ]
v.
1) ні́шчыцца, быць зьні́шчаным
2) гі́нуць; паміра́ць
Many soldiers perished in the battle — Шмат жаўне́раў загінула ў бі́тве
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
где вы пропада́́ли?разг. дзе вы прапада́лі?; см.пропа́стьII.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сці́ра ’страта’ (Юрч. Вытв.), сці́рства ’тс’ (Касп.). Параўн. укр.дыял.стира ’напасць’. Вытворныя ад сціраць ’знішчаць’: со свету сціраюць (Нас.), сціра́цца ’разбурацца, гінуць, знікаць, прападаць’ (Юрч. Вытв., ТС), што да церці (гл.); да семантыкі параўн. стараж.-рус.терѧти ’губіць, спусташаць’, рус.поте́ря ’згуба’, теря́ть ’губляць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пастэрыза́цыя
[ад фр. L. Pasteur = прозвішча фр. мікрабіёлага (1822—1895)]
апрацоўка харчовых прадуктаў награваннем да тэмпературы, пры якой гінуць мікраарганізмы, але захоўваюцца вітаміны і карысныя якасці (не вышэй 100° С).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. мёрз, мерзла; незак.
1. Рабіцца вельмі халодным, калець, дубець; моцна адчуваць холад. Ад доўгага стаяння на месцы ў Міці пачалі мерзнуць ногі.Навуменка.— Падлівай цёплай вады, ато бо, яшчэ маці завецца! — дзіця мерзне, а яна і не дбае, — нездаволена камандавала бабка.Васілевіч.
2.Гінуць ад марозу, вымярзаць. Не мерзнуць кветкі ў цяпле.Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
катастро́фа, ‑ы, ж.
Раптоўнае вялікае бедства, падзея з трагічнымі вынікамі. Аўтамабільная катастрофа. Авіяцыйная катастрофа. □ — І вось тады, калі на моры здарылася з намі катастрофа, — працягваў Федзя, — мне было сорамна і крыўдна, да жудасці не хацелася гінуць такой бязглуздай, нікчэмнай смерцю.Каваль.// Значная змена, якая цягне за сабой рэзкі пералом у грамадскім або асабістым жыцці. Нацыянальная катастрофа. Сямейная катастрофа.
[Ад грэч. katastrophē — паварот; знішчэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЛЬФАРТЫЁЗконей,
гельмінтозная хвароба жарабят і дарослых коней, якая выклікаецца нематодай Alfortia edentatus. Пашыраны ўсюды. Паразіты пашкоджваюць тоўсты кішэчнік і выклікаюць запаленне брушыны. Хвароба працякае востра і хранічна. Вострае цячэнне (прыгнечанне, адмова ад корму, анемія, павышэнне т-ры цела) звычайна бывае ў жарабят, многія з захварэлых гінуць. Хранічнае цячэнне (2—3 месяцы) часцей у дарослых коней. Лячэнне тэрапеўтычнае.