заплю́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Пакрыць пырскамі (вады, гразі і пад.). Заплюхаць сукенку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гра́зевы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гразі (у 2 знач.). Гразевыя вапны. Гразевы вулкан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угра́знуць, -ну, -неш, -не; угра́з, -зла; -ні́; зак.
1. Засесці, завязнуць у гразі.
2. перан. Трапіўшы ў якое-н. становішча, не знайсці сіл, магчымасці выйсці з яго (разм.).
У. у даўгах.
|| незак. уграза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
заплю́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Пакрыцца пырскамі (вады, гразі і пад.). Заплюхацца з галавы да ног.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлю́пат м разм Glúcksen n -s (вады); Pátschen n -s (гразі)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
гразь, ‑і, ж.
1. Вязкая, размяклая ад вады глеба. Непралазная гразь. □ Кажуць: вясной бочка вады — лыжка гразі, а ўвосень лыжка вады — бочка гразі. З нар. Брычка ехала па гразі, калёсы плюхаліся ў глыбокія калдобіны, конь ішоў размашыстай хадой, і пырскі з-пад яго ног ляцелі ва ўсе бакі. Чарнышэвіч.
2. толькі мн. (гра́зі, ‑яў). Марскі або азёрны іл, які мае лекавыя ўласцівасці. Лячыцца гразямі.
3. Разм. Бруд, нечыстоты. Лазняў болей — больш здароўя, Гразь жа нам нясе хваробу. Крапіва. У хату.. [Якіма] хоць і носа не паказвай — бруд, гразь, чарната, але знадворку хата мае зусім шляхецкі выгляд. Колас.
4. перан. Разм. Пра што‑н. ганебнае, подлае, нізкае. Ганна сэрцам тут пачула Гразь душы яго і бруд. Колас. З усходу вецер-буралом Змятае гразь на сваім шляху. Купала.
•••
Абліць граззю гл. абліць.
Выцягнуць з гразі гл. выцягнуць.
Зарасці граззю гл. зарасці.
Затаптаць у гразь гл. затаптаць.
Змяшаць з граззю гл. змяшаць.
Не ўдарыць (не упасці, не пляснуцца) тварам у гразь гл. ударыць.
Як гразі чаго — вельмі многа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прашлёпаць сов. прошлёпать;
п. ту́флямі — прошлёпать ту́флями;
п. па гразі́ — прошлёпать по гря́зи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Моўрыць ’знаходзіцца ў стане панурасці, абыякавасці (напр., аб карове, калі яна не есць)’ (ТС). Балтызм. Параўн. літ. mauróti ’раўці’, ’румзаць’, ’плакаць’, maũrinti ’валачыся, плесціся па гразі’, maurióti ’блукаць, бадзяцца’, maũryti ’плесціся па гразі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
squalor [ˈskwɒlə] n. гразь, бруд; занядба́насць; убо́ства, мізэ́рнасць;
live in squalor and misery жыць у гра́зі і гале́чы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гра́зка,
1. Прысл. да гразкі.
2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць гразі дзе‑н. На дварэ гразка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)