віёла

(іт. viola)

струнны смычковы музычны інструмент, пашыраны ў сярэднія вякі ў раманскіх краінах; папярэдніца скрыпкі, віяланчэлі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ла́ты, ‑аў і лат; адз. няма.

Металічныя даспехі, якія ў старажытнасці засцерагалі воіна ад удараў халоднай зброі, а ў сярэднія вякі — і ад агнястрэльнай зброі. Уздоўж калідора, уперамешку з закутымі ў латы рыцарамі, стаялі вялікія пальмы. Рамановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сюзерэ́н, ‑а, м.

1. У сярэднія вякі ў Заходняй Еўропе — буйны феадал, які з’яўляўся гасударом у адносінах да залежных ад яго васалаў.

2. У міжнародным праве — дзяржава, у адносінах да якой іншая дзяржава знаходзіцца ў васальнай залежнасці.

[Фр. suzerain.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тарха́н, ‑а, м.

1. Гіст. Феадал у цюркскіх народаў у сярэднія вякі.

2. Зямля і маёмасць феадалаў Закаўказзя, Сярэдняй Азіі, Казанскага, Астраханскага, Крымскага ханстваў, вызвалення ад дзяржаўных падаткаў.

3. Уст. Дробны гандляр, скупшчык, які ездзіў па вёсках.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БАРО́Н

(франц. baron),

у Зах. Еўропе ў сярэднія вякі непасрэдны васал караля, пазней радавы дваранскі тытул (жан. баранэса). У Англіі (захаваўся і цяпер) тытул знаці, па рангу ніжэйшы за тытул віконта.

т. 2, с. 316

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

містэ́рыя, ‑і, ж.

1. У Старажытнай Грэцыі, Старажытным Рыме і краінах Старажытнага Усходу — тайныя рэлігійныя абрады ў гонар бажаства, у якіх маглі прымаць удзел толькі давераныя асобы.

2. Рэлігійная драма на біблейскія сюжэты ў сярэднія вякі ў Заходняй Еўропе.

[Ад грэч. mystērion — таінства.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БАСІЛЕ́Й,

басілеўс (грэч. basileus), у Старажытнай Грэцыі правіцель невял. паселішча, правадыр племя ці саюзу плямёнаў; пазней 2-і архонт. У Спарце і пасля ў эліністычных дзяржавах — цар. У сярэднія вякі афіц. тытул візант. Імператараў.

т. 2, с. 340

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

аўтадафэ́

(парт. auto da fé = літар. акт веры)

публічнае спальванне ерэтыкоў і ерэтычных кніг па прысуду інквізіцыі ў сярэднія вякі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

арда́лія

(лац. ordalia)

распаўсюджаны ў сярэднія вякі спосаб вызначэння вінаватасці асобы, якая падазравалася ў злачынстве, праз катаванне агнём, вадой, гарачым жалезам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

абелі́ск, ‑а, м.

Помнік у гонар якой‑н. падзеі або на ўшанаванне чыёй‑н. памяці ў выглядзе высокага, звычайна кантовага, слупа, звужанага уверсе. Справы мужных славіць родны Мінск, Вольны, шумны, светлы і зялёны, І на Круглай плошчы абеліск У вякі ўздымае іх імёны. Калачынскі.

[Грэч. obeliskos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)