Сямі́к (семикъ) ’конь сямі гадоў’, ’авёс, пасеяны на сёмым тыдні пасля Вялікадня’ (Нас.). Суфіксальныя вытворныя ад сем, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Здайна́ ’нагбом’ (слонім., Нар. лекс.). З + р. скл. назоўніка *dojьnъ/o, з якім звязаны вытворныя даёнка, дайніца ’пасудзіна для даення’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцулі́ ’мача’, сцуль ’хто мочыцца пад сябе’ (Нас.). Вытворныя ад сцаць (гл.) з суф. ‑ул‑, гл. Карскі 2-3, 25.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тачкава́я ’прадаўшчыца’ (Сл. рэг. лекс.), тачка́рка ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Вытворныя ад рус. то́чка ’магазін, гандлёвая кропка’, торго́вая то́чка ’гандлёвы пункт’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АЦЭТА́ТЫ,
вытворныя воцатнай кіслаты, солі CH3COOM (M-метал) і эфіры CH3COOR (R-алкіл). Солі — крышталічныя рэчывы, растваральныя ў вадзе, выкарыстоўваюцца як каталізатары ў арган. сінтэзе. Эфіры — лятучыя вадкасці з фруктовым ці кветкавым пахам. Выкарыстоўваюць як растваральнікі нітрацэлюлозных лакаў, поліэфірных і гліфталевых смолаў, у вытв-сці цэлулоіду, кінаплёнак, у парфумернай і харч. прам-сці. Гл. таксама Амілацэтаты, Вінілацэтат, Этылацэтат.
т. 2, с. 163
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Пагроб, пагроп, пагробы ’грузд’ (Сл. ПЗБ). Рус. пск. подгреб ’тс’. Вытворныя ад паграбаць, падграбаць, таму што грузды звычайна растуць на тоўстай падсцілцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцу́піць ’узяць, схапіць’ (ТС), сцо́паць ’схапіць, выкрыць’ (Сцяшк. Сл.). Вытворныя ад выклічнікаў цуп! цоп!, што перадаюць раптоўныя рухі. Параўн. цупкі, цапаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
араматы́чны
(гр. aromatikos = пахучы);
а-ыя злучэнні — вуглевадароды (бензол, нафталін, антрацэн і інш.) і іх вытворныя (анілін, бензойная кіслата, фенол і інш.), якія змяшчаюць у малекуле цыклы з шасці атамаў вугляроду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нуклеаты́ды
(ад лац. nucleus = ядро)
арганічныя злучэнні, у склад якіх уваходзяць вуглявод, рэштка фосфарнай кіслаты і вытворныя пурыну або пірамідыну; выконваюць важную ролю ў абмене рэчываў у раслінных і жывёльных арганізмах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Растурхаць ’разбудзіць, раскатурхаць’ (Сцяшк. Сл.): растурхаў сярод ночы (Сержп. Казкі), расту́ркаць, рістурька́ць ’разварушыць, растармашыць’ (Бяльк., Ян., Юрч., Жд. 3). Вытворныя ад турхаць, туркаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)