ВЕТРАЭНЕРГЕ́ТЫКА,

галіна энергетыкі, звязаная з распрацоўкай тэарэт. асноў, метадаў і тэхн. сродкаў для ператварэння ветравой энергіі ў эл., мех. і цеплавую. Займаецца таксама вызначэннем галін і маштабаў мэтазгоднага выкарыстання энергіі ветру ў нар. гаспадарцы. Ветраэнергетыка абапіраецца на аэралагічныя даследаванні, на базе якіх распрацоўваецца ветраэнергет. кадастр (па ім выяўляюць раёны са спрыяльным ветравым рэжымам). Аснова ветраэнергетыкі — ветраэлектрычныя станцыі (ВЭС).

Першыя ветрарухавікі (барабаннага тыпу) выкарыстоўваліся ў Стараж. Егіпце і Кітаі, у 7 ст. н.э. персы будавалі больш дасканалыя — крыльчатыя. Мяркуюць, што ветракі з’явіліся ў Еўропе і на Русі ў 8—9 ст., пашырыліся з 13 ст. (асабліва ў Галандыі, Даніі і Англіі), з 15 ст. — на Беларусі. Выкарыстоўваліся для пад’ёму вады, размолу зерня, прывода розных машын. У пач. 20 ст. М.Я.Жукоўскі распрацаваў тэорыю быстраходнага і высокапрадукцыйнага ветрарухавіка, пачалася прамысл. вытв-сць сродкаў ветраэнергетыкі. Былі пабудаваны першыя ВЭС: у Расіі каля Курска (1930, магутнасць 8 кВт), на Украіне каля Севастопаля (1931, 100 кВт), у Казахстане (пач. 1950-х г., 400 кВт). У канцы 1960-х г. у СССР створаны уніфікаваныя быстраходныя ветраэнергет. агрэгаты ВБЛ-3, ВПЛ-4, «Беркут» і інш., прызначаныя ў асноўным для пад’ёму вады на жывёлагадоўчых фермах, аддаленых пашах і інш. Перспектыўным лічыцца стварэнне магутных ветраэнергет. комплексных сістэм, якія спалучаюцца з дзейнымі энергасістэмамі і маюць эфектыўныя ветраагрэгаты (іх асаблівасць — паваротная вежа з двума ветраколамі, якія маюць 50-метровы размах лопасцей).

На Беларусі работы ў галіне ветраэнергетыкі пашырыліся з 1986. Уведзена ў дзеянне больш як 25 ветраэнергетычных установак (ВЭУ). Распрацавана ВЭУ малой магутнасці БВ-305 (5,5 кВт, дыяметр ветраротара 8 м, макс. скорасць яго вярчэння 100 аб/мін, дыяпазон рабочых скарасцей ветру 3,5—20 м/с, гадавая выпрацоўка электраэнергіі 12—15 МВт·гадз); доследная партыя зроблена на Мінскім НВП «Ветрамаш». Распрацоўваюцца ВЭУ магутнасцю 30 кВт для ацяплення аўтаномных аб’ектаў, ветрамех. ўстаноўка для перапампоўвання вадкасці з свідравін. Перспектыўныя ветраагрэгаты серыі ВТН (навук.-вытв. фірмы «Ветэн», Расія), прызначаныя для электразабеспячэння аўтаномных аб’ектаў: ВТН8-4 магутнасцю 4 кВт, для раёнаў з сярэднегадавой скорасцю ветру v ≥ 3,5 м/с; ВТН8-8 — 8 кВт, v ≥ 5 м/с; ВТН16-30 — 30 кВт, v ≥ 5 м/с. Эканам. работа ВЭУ забяспечваецца пры сярэднегадавых скарасцях ветру больш за 3,5 — 4 м/с на вышыні 10 м (на Беларусі 3—3,5 м/с у паўд. ч., 4—4,5 м/с у цэнтр., 4—5 м/с зімой у цэнтр. і паўн.-зах. ч.). Патрэбнасць Беларусі ў сродках ветраэнергетыкі на бліжэйшую перспектыву ацэньваецца ў 150 шт. агульнай магутнасцю 900 кВт. Найб. мэтазгодна камбінаванае выкарыстанне энергарэсурсаў — у гібрыдных устаноўках, дзе спалучаецца выкарыстанне энергіі ветру з энергіяй сонца, бія- і арган. паліва і інш.

Літ.:

Энергия ветра: Оценка технич. и экон. потенциала: Пер. с англ. М., 1982;

Шефтер Я.И. Использование энергии ветра. 2 изд. М., 1983.

Ю.Дз.Ільюхін, У.М.Сацута.

т. 4, с. 130

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

валя́цца

1. несов. валя́ться;

кні́гі валя́юцца на ла́ўках — кни́ги валя́ются на скаме́йках;

2. шата́ться, па́дать;

3. страд. вали́ться, опроки́дываться; см. валя́ць;

◊ в. ў нага́х — валя́ться в нога́х;

ад ве́тру в. — шата́ться от ве́тра;

на даро́зе (зямлі́) не валя́ецца — на доро́ге (земле́) не валя́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

імпэ́т, -ту м.

1. поры́в;

стры́мліваць і. ве́тру — сде́рживать поры́в ве́тра;

2. поры́вистость ж., стреми́тельность ж.;

3. перен. поры́в; пыл, пы́лкость ж.;

і. да пра́цы — поры́в к труду́;

любо́ўны і. — любо́вный пыл;

4. обл., см. і́мпат;

уду́шлівы імпэ́т ацэто́ну — уду́шливый за́пах ацето́на

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

покача́ться сов.

1. (находясь в подвешенном состоянии, под действием ветра, волн) пакалыха́цца, пагайда́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) пагу́шкацца;

2. (о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) пахіста́цца, пакалыха́цца, пакалыва́цца; паківа́цца;

3. (поколебаться в вертикальном направлении) павага́цца, пазы́бацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

я́рость ж.

1. (гнев, разъярённость) лю́тасць, -ці ж., разлютава́насць, -ці ж., раз’ю́шанасць, -ці ж., зло́снасць, -ці ж., злосць, род. зло́сці ж.;

привести́ в я́рость прыве́сці ў лю́тасць, разлютава́ць, раззлава́ць;

2. (неистовство) шале́нства, -ва ср.;

я́рость ве́тра шале́нства ве́тру;

я́рость гне́ва шале́нства гне́ву.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

иска́ть несов.

1. шука́ць;

иска́ть глаза́ми (кого, что) шука́ць вача́мі (каго, што);

2. (стремиться, добиваться) шука́ць; імкну́цца, дамага́цца;

иска́ть встре́чи шука́ць сустрэ́чы;

3. (заискивать, угождать) уст. паддо́брывацца, запабяга́ць, падла́шчвацца;

иска́ть (чьего) расположе́ния паддо́брывацца (да каго);

◊

ищи́ ве́тра в по́ле, ищи́-свищи́ шука́й ве́тру ў по́лі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прорва́ться

1. прарва́цца, мног. папрарыва́цца, прадра́цца, прадзе́рціся, мног. папрадзіра́цца;

руба́шка прорвала́сь кашу́ля прадра́лася (прадзе́рлася);

2. в др. знач. прарва́цца;

нары́в прорва́лся нары́ў прарва́ўся;

прорва́ться из вра́жеского окруже́ния воен. прарва́цца з варо́жага акружэ́ння;

го́лос его́ прорва́лся сквозь шум ве́тра го́лас яго́ прарва́ўся праз шум ве́тру.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прокача́ться сов. (какое-л. время)

1. (находясь в подвешенном состоянии, под действием ветра, волн) пракалыха́цца, прагайда́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) прагу́шкацца;

2. (о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) прахіста́цца, пракалыха́цца, пракалыва́цца; праківа́цца;

3. (поколебаться в вертикальном направлении) правага́цца, празы́бацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пока́чиваться

1. (о чём-л., находящемся в подвешенном состоянии, от ветра, волны) пакалы́хвацца, калыха́цца, паго́йдвацца, гайда́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п.) пагу́шквацца, гу́шкацца;

2. (пошатываться — о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) пахі́ствацца, хіста́цца, пакалы́хвацца, калыха́цца, калыва́цца;

3. (колебаться в вертикальном направлении) вага́цца, пазы́бвацца, зы́бацца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

покачну́ться

1. (о чём-л., находящемся в подвешенном состоянии, от ветра, волны) калыхну́цца, скалыхну́цца, гайдану́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п.) гушкану́цца;

2. (пошатнуться — о человеке, животном) пахісну́цца, хістану́цца, хісну́цца; (о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) калыхну́цца, калыўну́цца;

3. (в вертикальном направлении) вагану́цца, зыбану́цца, зыбну́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)