Усе замоўклі надоўга, як зацяло (безас.) ім (адняло мову, голас; разм.).
◊
Няма за што рук зацяць (разм.) — нічога няма, няма чым заняцца.
|| незак.заціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АБХІРА́ЦІ,
у будыйскай міфалогіі рай, які быццам бы знаходзіцца на ўсходзе. Своеасаблівая утопія, для якой характэрна поўнае ўраўноўванне ўсяго: у Абіраці няма ні гор, ні далін, усе дрэвы маюць аднолькавую вышыню, усе людзі аднолькава шчаслівыя, не пакутуюць ад хвароб і інш.
сло́вно кто стучи́т? ні́бы (нібы́та, бы́ццам) не́хта сту́кае?
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ángeblich
1.
a уяўны
2.
adv нібы́та, бы́ццам бы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ні́бы ’быццам, як бы’ (Нас., Касп., Сл. ПЗБ), нібы́ ’быццам, нібы’ (Бяльк.), нібу ’як быццам, нібы’ (ТС), укр.ні́би, польск.niby. З ні ў параўнальнай функцыі і бы (гл.), што функцыянальна адпавядае рус.как бы, чэш.jakoby і пад. (ESSJ SG, 2, 488). Больш частая форма нібыта, нібытта выводзіцца Карскім непасрэдна з дзеяслоўнай формы быць у спалучэнні з адмоўем і часціцай (Карскі 2-3, 85; 1, 245), у карысць чаго можа сведчыць і магіл. нібы́ццам ’быццам’ (Бяльк., Ян.), калі гэта не вынік кантамінацыі (нібы × быццам).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
niby
1. нібыта, быццам; мэрам;
świeci się niby księżyc — свеціцца быццам месяц;
2. як быццам; нібы;
niby przypadkiem — нібыта выпадкова;
niby to ty nic nie wiesz — як быццам ты нічога не ведаеш;
kiedy będziesz w domu? – niby co? — калі ты будзеш дома? – а што?;
robić co na niby — рабіць што дзеля выгляду
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БА,
у старажытнаегіпецкай міфалогіі адзін з элементаў, што складаюць чалавечую сутнасць. Ім быццам бы валодалі толькі багі і фараоны, пазней Ба ўвасаблялі жыццёвую сілу ўсіх людзей. Ба ўяўлялі ў выглядзе птушкі з галавой, зрэдку і рукамі чалавека. Ба мелі не толькі людзі, але і гарады.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГОГ І МАГО́Г,
у іудзейскай, хрысціянскай і мусульманскай (Йаджудж і Маджудж) міфалогіях 2 дзікія народы, нашэсце якіх павінна папярэднічаць «страшнаму суду». У біблейскай міфалогіі «Магог» — плямёны, «Гог» — імя іх правадыра. Гог і Магог быццам бы з’явяцца ў незлічонай колькасці, але іх знішчыць агонь з нябёсаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАМУ́НКУЛУС
(ад лац. homunculus чалавечак),
чалавекападобная істота, якую, на думку натуралістаў сярэднявечча, быццам можна атрымаць штучным шляхам. У 17 ст. лічылі, што маленькі гамункулус заключаны ў чалавечым сперматазоідзе і пры яго пападанні ў арганізм жанчыны толькі павялічваецца ў памерах, ператвараючыся ў дзіця. Гл. таксама Анімалькулізм.