(лац. unicum = адзінае ў сваім родзе, незвычайнае)
1) вельмі рэдкі прадмет, вялікая рэдкасць;
2) перан. выключная ў якіх-н. адносінах асоба.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Éule
f -, -n сава́
j-n zur ~ máchen — зрабі́ць з каго́-н. прадме́т кпі́наў
◊ ~n nach Áthen trágen* — ≅ вазі́ць дро́вы ў лес
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ро́шчына, рашчы́на, рошчы́на, рошчэ́на ’рошчына для хлеба, негустое цеста на дрожджах або з закваскай, якое пасля замешваюць’, ’цэментны, будаўнічы раствор’ (ТСБМ, Сержп., Рам. 8, ТС; ЛА, 4; Сл. Брэс., Байк. і Некр.), ’маладое цеста’ (Сцяшк.), ’кулага (страва)’ (Сл. Брэс.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне з суф. ‑ін‑а са значэннем ’прадмет — вынік дзеяння’. Да расчыняць (< прасл.*orz‑činjati < *činiti > бел.чыні́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Талісма́н ’прадмет, які прыносіць яго ўладальніку шчасце, удачу’ (ТСБМ). З заходнееўрапейскіх моў, параўн. ням. (XVIII ст.) Tálisman з франц. (XVII ст.) talisman, якое з ісп.talismán. Ісп.talismán разам з парт.talismā або непасрэдна з араб.tal(l)asm ’магічныя знакі, магічная выява, заклінанне’ ці з перс.тэлесм < араб.tal(l)asm (Чарных, 2, 226; Фасмер, 4, 15).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кваліфікава́ць
(с.-лац. qualificare = акрэсліваць уласцівасці)
1) вызначаць ступень падрыхтаванасці да працы (напр. к. рабочага);
2) характарызаваць прадмет, дзеянне, адносячы яго да якой-н. катэгорыі (напр. к. тавары, к. паводзіны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ко́нус
(лац. conus, ад гр. konos)
геаметрычнае цела, якое ўтвараецца вярчэннем прамавугольнага трохвугольніка вакол аднаго з яго катэтаў, а таксама прадмет, які мае форму такога геаметрычнага цела (напр. к. вулкана).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
футраві́на, ‑ы, ж.
1.зб. Вырабленыя шкуркі пушных звяроў як прадмет гандлю; пушніна. Адыходзячы, браты зноў давалі Юрку грошы. — Бяры, чалавек ты! Заплаціш Халусту па вэксалю, бо ўсё роўна ён з цябе шкуру злупіць. Думаеш, што адбудзеш свой доўг дубамі ды футравінай?Чарнышэвіч.
2. Валасяное покрыва пушных звяроў. Собаль — самая каштоўная па сваёй футравіне жывёла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
табу́
(фр. tabou, ад параўн. tapu)
1) рэлігійная забарона ў першабытных народаў на якое-н. дзеянне, прадмет;
2) перан. наогул якая-н. забарона.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
тэ́ма
(гр. thema)
1) прадмет апісання, адлюстравання, даследавання, размовы (напр. т. рамана, т. даклада);
2) асноўны матыў музычнага твора (напр. т. з варыяцыямі).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
аб, прыназ.зВіМ.
Спалучэнне з прыназ. «аб» выражае:
Аб’ектныя адносіны
1.зВ. Ужываецца пры ўказанні на прадмет, з якім хто‑, што‑н. збліжаецца, сутыкаецца ў працэсе руху, дзеяння. Дождж б’ецца аб хвалі ракі.Багдановіч.Ледзь не шаргануўшыся аб рукаў Віктаравага шыняля, прайшоў са старшынёй Шандыбовіч.Кулакоўскі.Васілька аж паморшчыўся ад болю, да таго нылі ногі, збітыя аб пнёўе, аб вузлаватыя карэнні дрэў на лясных сцяжынках, паколаныя аб хваёвыя шышкі, сухую ігліцу.Лынькоў.// У прыслоўных спалучэннях паказвае на ўзаемадзеянне паміж прадметамі. Цяпер.. [галіны] застылі нерухома, але, калі вецер праходзіць над лесам, яны пачынаюць церціся адна аб другую і глуха скрыпець.Колас.
2.зМ. Паказвае на прадмет гаворкі, думкі, пачуцця. Іван сумуе аб працы, сумуе аб каласах жытніх на сваёй паласе, аб заліўных сенажацях, аб дзецях-румзах.Лынькоў.Як аб табе чуюць, так аб табе і мяркуюць.Прыказка.
3.зМ. Паказвае на прадмет харчавання. Аб адной вадзе сыт не будзеш.Прыказка.Аб малаку ног не павалаку.Прыказка.
Часавыя адносіны
4.Разм. Паказвае на адрэзак часу, у межах якога завяршаецца дзеянне. Вярнуўся з горада аб адзін дзень. □ Дзяўчына аб раз не паверыла воку.Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)