шпіён, ‑а, м.

Звычайна засакрэчаная асоба, якая тайна збірае або крадзе звесткі, дакументы, што складаюць дзяржаўную або ваенную тайну, з мэтай перадачы іх іншай дзяржаве. Пачалі пашырацца чуткі аб з’яўленні ў нашых тылах варожых шпіёнаў і дыверсантаў. Машара. Паміж лясоў прабіраліся да населеных пунктаў шпіёны і дыверсанты. Чорны. Сотні мільёнаў долараў асігноўваецца ўрадам ЗША на падрыўную работу супроць краін народнай дэмакратыі і СССР, на засылку ў гэтыя краіны шпіёнаў і дыверсантаў. «Звязда». // Разм. Той, хто сочыць за кім‑н., падпільноўвае каго‑н., даносіць на каго‑н. І бацька прыняў вясёлае рашэнне: павадзіць «грыбных шпіёнаў» за нос. Шамякін.

[Ням. Spion.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упусці́ць сов.

1. (дать войти, проникнуть) впусти́ть;

у. у дом — впусти́ть в дом;

у. ка́плі ў нос — впусти́ть ка́пли в нос;

у. ваду́ — впусти́ть во́ду;

2. упусти́ть; (не удержав в руках — ещё) урони́ть, вы́ронить;

у. за́йца — упусти́ть за́йца;

у. каня́ — упусти́ть ло́шадь;

у. кане́ц вяро́ўкі — упусти́ть коне́ц верёвки;

у. вёдры — упусти́ть (урони́ть, вы́ронить) вёдра;

3. перен. потеря́ть, упусти́ть;

ён свайго́ не ўпу́сціць — он своего́ не упу́стит (не потеря́ет);

4. (в приготовленное место) вде́лать; (плотн. — ещё) вре́зать;

у. замо́к — вре́зать замо́к;

◊ у. з-пад ува́гі — упусти́ть из ви́ду;

у. мо́мант — упусти́ть моме́нт;

у. вы́падак — упусти́ть слу́чай

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

czub

м.

1. чуб; чупрына;

2. нос;

stać na ~ie statku — стаяць на носе карабля;

z ~em — з верхам (з каптуром; з коптурам);

mieć w ~ie — быць нападпітку; быць пад чаркай

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Mántel

m -s, Mäntel

1) паліто́, плашч, шыне́ль, фу́тра

2) по́крыва, схоў

únter dem ~ der Nacht — пад по́крывам но́чы

3) тэх. кажу́х, абало́нка, пакры́шка

◊ den ~ nach dem Wínde hängen [dréhen, kéhren] — ≅ трыма́ць нос па ве́тру

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

block​2 [blɒk] v.

1. блакі́раваць; затры́мліваць;

All the roads are still blocked after the heavy snowfall. Па дарогах нельга праехаць з-за моцнага снегападу.

2. перашкаджа́ць, ствара́ць ця́жкасці;

block an appointment перашко́дзіць назначэ́нню (на пасаду)

3. блакі́раваць (у спорце)

block in [ˌblɒkˈɪn] phr. v. накі́дваць план або́ чарнаві́к

block off [ˌblɒkˈɒf] phr. v. перакрыва́ць (дарогу)

block up [ˌblɒkˈʌp] phr. v. зачыня́ць; затыка́ць;

My nose is blocked up. У мяне заложаны нос.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

вадзі́ць

1. (дапамагаць ісці, суправаджаць) führen vt; geléiten vt;

2. разм (машыну, цягнік і г. д) stéuern vt, fáhren* vt, führen vt;

3. (рухаць) fáhren* vi (s);

вадзі́ць ука́зкай па ка́рце mit dem Zéigestock über die Kárte fáhren*;

вадзі́ць смычко́м па стру́нах den Bógen über die Sáiten führen;

◊ вадзі́ць за нос аn der Náse herúmführen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Пік 1 ’хутка што-небудзь выкінуць, выставіць на від’; у выразе: пік яму ў нос яго ж дабром’ (Нас.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне. Да пікаць 1 (гл.).

Пік 2 ’смала, вар’, пі́ка ’бітум, вараная смала’ (Ян., ТС). З н.-ням. Pick ’смала’, якое, як і англ.-сакс. pic, англ. pitch, з лац. pix ’смала’, калькі са ст.-грэч. πίσσα, атычн. πίττα ’тс’ < *piki̯a.

Пік 3 ’касцявы мозг (ТС). Усечаная форма лексемы шпік ’тс’ (гл.).

Пік 4: гадзіны пік ’час вышэйшага напружання ў рабоце транспарту, электрастанцыі і пад.’ (ТСБМ). З рус. часы пик, якое з’яўляецца паўкалькай англа-амерыканск. peak hours ’тс’ (Кіпарскі, ВЯ, 1956, 5, 136).

Пік 5 ’спічастая вяршыня гары’ (ТСБМ). Праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 86) з франц. pic ’тс’ (Мацэнаўэр, LF, 12, 340; Фасмер, 3, 260).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Spatz

m -en, -en верабе́й

er hat ~en im Kopf — разм. ён задзіра́е нос

◊ die ~en pféifen es von állen Dächern — аб гэ́тым усе́ гаво́раць [ве́даюць]

nach [auf] ~en mit Kanónen schíeßen* — страля́ць з гарма́т па вераб’я́х

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

абле́злы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Той (такі), у каго (у якім) вылезла шэрсць, поўсць. Сухарлявы конь а аблезлай ад мулкага хамута шыяй ледзь мог цягнуць плуг. Каваль. // Які пачаў мяняць скуру. Аблезлы нос.

2. Які выліняў, змяніў колер, выцвіў. На.. [Шурку] была аблезлая блакітная саколка і падкасаныя вышэй калена няпэўнага колеру картовыя штаны. Васілевіч.

3. З абдзёртым верхнім слоем; аблуплены; выцерты. Аблезлы дом. □ Холадам веяла і жудасцю ад аблезлых высокіх сцен. Галавач. Тады [Яўхім] імчаўся ў гумно, дзе стаяла аблезлая малатарня, афарбаваная калісьці ў сіні колер. Чарнышэвіч.

4. перан. Непрыгожы, неахайны, плюгавы. У такія хвіліны Косцю хацелася схапіць гэтую аблезлую малпу [Іваноўскага] і задушыць уласнымі рукамі. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кары́та, ‑а, М ‑рыце, н.

Прадаўгаватая пасудзіна, выдзеўбаная з дрэва або збітая з дошак, якая скарыстоўваецца звычайна для кармлення жывёлы. Дубовае карыта. Свіное карыта. □ [Наталля] дастала з печы чыгун паранай бульбы, пасекла ў карыце і замяшала свінням. Чорны. Калі гусяняты заканчвалі выбіраць насамі-лодачкамі корм з карытаў, дзяўчынкі гналі іх на возера. Даніленка. // Пра старое, непрыгоднае судна, лодку. Усхапіўся дзядзька мокры, брудны, А вынік спробы той паскудны: Чаўнок не човен, а карыта, І нос і частка дна адбіта. Колас.

•••

Лезці не ў сваё карыта гл. лезці.

Разбітае (старое) карыта — пра што‑н. старое, непрыгоднае. — Гэта не машына, а старое карыта, сэр. Тарантас фермера Молі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)