транзіты́ўнасць
(лац. transitivus = пераходны)
мат. уласцівасць велічынь, якая заключаецца ў тым, што калі першая велічыня раўняецца другой, а другая трэцяй, то першая раўняецца трэцяй.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
валейбо́л
(англ. volley-ball, ад volley = адбіваць на ляту + ball = мяч)
спартыўная гульня ў мяч, які перакідваецца цераз сетку ад адной каманды да другой.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Навата́жыць (наватижытсь) ’нагрузіць, загрузіць’ (Шпіл.). Відаць, нельга разглядаць асобна ад укр. навантажити ’наўючыць, нагрузіць’, якое звязваюць з вантаж ’цяжар, груз’, што ў сваю чаргу з франц. avantager ’садзейнічаць; павялічваць долю’ або з ватига ’атрад, натоўп; чарада’. Беларускае слова, магчыма, сведчыць на карысць другой версіі. Гл. ЕСУМ, 1, 329. Параўн. вантижыцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перакрой: перакрой малады ’месяц у другой квадры’, перакру́й маладзіка ’тс’ (капыл., лоеў., ЛА, 2), укр. перекрій ’тс’, рус. перекрой, ’змена фазы месяца; пачатак сходных дзён пасля поўні; поўня’, стараж.-рус. перекрой ’пачатак сходных дзён пасля поўні’ (1282 г.). Усходнеславянскае ўтварэнне, што ўзыходзіць да прасл. *per‑krojiti ’перакроіць’, гл. кро́іць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сашні́к ’рабочая частка сахі, культыватара, веялкі — востры жалезны нарог’ (ТСБМ, Тарн., Выг., Клім., ДАБМ, камент., 826). Укр., рус. сошни́к, польск. дыял. (лінгвагеаграфію гл. Кандрацюк, Бел.-польск. ізал., 54) sosznnik, sasznik, susznik ’тс’. Ад саха з суф. ‑нік. Упершыню фіксуецца ў другой палове XVI ст. Падрабязна гл. Смулкова, 29 і наст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перева́ливатьсяI несов., возвр., страд. перава́львацца; пераваро́чвацца; перако́чвацца;
перева́ливаться с бо́ку на́ бок перава́львацца (перако́чвацца) з бо́ку на бок;
перева́ливаться на друго́й бок перава́львацца (пераваро́чвацца) на другі́ бок.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
настро́іцца сов., в разн. знач. настро́иться;
радыёпрыёмнік лёгка ~ро́іўся — радиоприёмник легко́ настро́ился;
н. на мі́рны лад — настро́иться на ми́рный лад;
◊ н. на і́ншы лад — настро́иться на друго́й лад
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жывіцельнік (Кіс.), жывацельнік ’расліна Thalictrum aequilegifolium L., пылюшнік вадазборалісты’ (Касп.). Па лекавых уласцівасцях расліны ад асновы дзеяслова жывіць ’гаіць’ ці з суфіксамі ‑цель (‑tel‑), ‑н (‑ьn‑), ‑ік, ці з другой складанай часткай ‑těl‑ (гл. цела) і суфіксамі ‑ьн‑ік. У рус. самар. гаворках адзін з відаў Thalictrum мае назву жи́воко́сть (гл. жывакост).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інтэрве́нцыя
(лац. interventio)
узброенае ўмяшанне адной ці некалькіх дзяржаў ва ўнутраныя справы другой дзяржавы з мэтай задушэння рэвалюцыі, захопу тэрыторыі, устанаўлення свайго панавання і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ласалья́нства
[ад ням. F. Lassale = прозвішча ням. сацыяліста (1825—1864)]
плынь у рабочым руху другой пал. 19 ст., якая адмаўляла класавую барацьбу і сацыялістычную рэвалюцыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)