Verbum

абжо́ра, ‑ы, м. і ж.

Разм. Той, хто любіць многа есці; прагны да яды. Сярод.. [рыбак], свецячы белым распухлым жыватом, плаваў і сам абжора — шчупак. Аляхновіч. [Ярохін:] — А вось гэты тлусты пан, відаць, вялікі абжора. Шамякін.

падмя́ць, падамну, падамнеш, падамне; падамнём, падамняце; зак., каго-што.

Наваліўшыся, падабраць пад сябе, прыціснуць, прыдушыць. Вось.. [камбайн] урэзаўся ў густую жытнюю сцяну, паваліў, падмяў яе пад сябе. Васілевіч. Натоўп разагналі. Некалькі чалавек падмялі коньмі. Колас.

паўква́рты, ж.

Палавіна кварты (у 1 знач.). Пад вечар маці напякла салодкіх пернікаў, паставіла на стол вяндліну і паўкварты мёду. С. Александровіч. [Лабановіч:] — Вось, бабка, тры рублі. Пашлі Піліпа ў манапольку, няхай возьме паўкварты. Колас.

пашушу́кацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Шушукацца некаторы час. Малы, відаць, надумаў адпомсціць Адаму. Ён аб нечым пашушукаўся ў кутку з сябрамі, і вось усе, хто сядзеў на лаўцы, нібы па камандзе, усталі. Нядзведскі.

плот, ‑а, М плоце, м.

Агароджа вакол чаго‑н. Вось і ферма. Дзве доўгія будыніны і адгароджаны плотам двор. Марціновіч.

•••

Жывы плот — густа пасаджаныя дрэвы або кусты, якія ўтвараюць агароджу.

Плот гарадзіць гл. гарадзіць.

разля́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм.

1. Пачаць моцна і доўга ляпаць. Лёскат варты.. гнаўся за ім услед. — Ажно апрацівела. Вось разляпаўся, дурніла, — вылаяўся Васіль. Гартны.

2. Раскідацца, распырскацца. Гразь разляпалася ва ўсе бакі.

уздзе́рціся, ‑дзяруся, ‑дзярэшся, ‑дзярэцца; ‑дзяромся, ‑дзерацеся; пр. уздзёрся, ‑дзерлася; зак.

Тое, што і узадрацца. [Вартаўнік:] — Дык вось хто скінуў мой вулей з хвоі! На тую хвою ніхто не мог уздзерціся, хіба толькі гэты блазен. Ваданосаў.

фуга́нак, ‑нка, м.

Вялікі рубанак, прызначаны для чыставога стругання дошак, плоскіх паверхняў. А вось калі заглянуць у кладоўку ў сенцах, там на сцяне вісяць сталярскія прылады — пілка, долаты, ляжаць на паліцыі гэблікі, фуганак. Пестрак.

[Ад ням. Fugebank.]

што-ко́лечы, чаго-колечы і пад. (гл. што ​¹), займ. неазначальны.

Абл. Што-небудзь. [Лясніцкі] — Калі ж табе трэба будзе перадаць што-колечы тэрмінова, ідзі сюды і вось па гэтай прасецы — да сухога балота... Шамякін.

ты, цябе́, табе́, цябе́, табо́ю, аб табе́; мн. вы; займ. асаб. 2 ас. адз.

1. Ужываецца пры звароце да блізка знаёмай асобы або пры грубым, фамільярным звароце. Так навек адляцела Любата ў неспадзеў[кі], — Ты мяне больш не стрэла, Я цябе больш не стрэў. Купала. З пагрозай чужынцу прамовіў казах: — Табе не вярнуцца Ніколі з вайны, І выдзеўбуць вочы табе груганы. Броўка. / Пры рытарычным звароце да каго‑, чаго‑н. Мой родны кут, як ты мне мілы!.. Забыць цябе не маю сілы! Колас.

2. Разм. Выкарыстоўваецца для абагульненага абазначэння чалавека наогул. Калі ты курэц, то насі люльку і тытунец. Прыказка.

3. Д табе́ у знач. часціцы. Разм. Выкарыстоўваецца для выказвання прыкрасці, расчаравання, пагрозы і пад. — Я [табе] пакуру! — з халодным спакоем устрапянуўся гаспадар. Чорны. Гэта табе толькі пачынка, а будзе цэлая аўчынка. Прыказка.

4. У спалучэнні з выклічнікамі ўжываецца для ўзмацнення экспрэсіўнасці выказвання. — Ах ты, ёл[у]пень стары! — Баба Дзеда лае! Крапіва.

•••

А што ты думаеш — а чаму б і не зрабіць. [Міколка:] — Знаеш што, дзед? Давай каршуна падстрэлім! — А што ты думаеш? Пеканём! Лынькоў.

Бачыш ты! гл. бачыць.

Бог з табою! гл. бог.

Бог (чорт, пярун, ліха, халера) цябе ведае гл. бог.

Вось табе! гл. вось ​².

Вось табе і... гл. вось ​².

Вось табе і на! Вось табе і раз! Вось табе і маеш! гл. вось ​².

Дзе ты бачыў гл. бачыць.

Дзе цябе бог носіць? гл. бог.

Дзе цябе чорт носіць (чэрці носяць)? гл. чорт.

Дулю табе пад нос гл. дуля.

Каб на цябе ліха гл. ліха ​¹.

Каб табе зарвала гл. зарваць.

Каб табе пуста было гл. быць.

Каб ты лопнуў (лопнула) гл. лопнуць ​¹.

Каб ты спруцянеў гл. спруцянець.

На табе! гл. на ​².

На ты з кім — (быць) у такіх адносінах, калі ў звароце адзін да аднаго гавораць «ты».

Не ты першы, не ты апошні гл. першы.

Няхай цябе качкі (стопчуць) гл. качка.

Соль табе ў вочы гл. соль.

Ух ты! — выкарыстоўваецца пры выказванні, афарбаваным якім‑н. пачуццём (здзіўлення, захаплення і пад.).

Хто цябе ведае гл. хто.

Чорт (кадук) з табой гл. чорт.

Што ты там (тут) забыў? — тое, што і што я там (тут) забыў? (гл. я).