прапа́сці, -паду́, -падзе́ш, -падзе́; -падзём, -падзяце́, -паду́ць; -па́ў, -па́ла; -падзі; зак.
1. Знікнуць невядома куды.
Дакументы прапалі.
Дзе ты на тыдзень прапаў? (не прыходзіў на працягу тыдня).
2. Перастаць быць бачным ці чутным.
Коннік сеў на каня і прапаў з віду.
3. Страціцца, знікнуць; загінуць, памерці.
Прапаў спакой, боль.
Гэты чалавек нідзе не прападзе.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прайсці без карысці, безвынікова.
Паўдня прапала.
|| незак. прапада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Дзе наша не прападала! (гаворыцца, калі хто-н. ідзе на рызыку спадзеючыся на ўдачу; разм.).
|| наз. прапа́жа, -ы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рабро́, -а́, мн. рэ́бры і (з ліч. 2, 3, 4) рабры́, рэ́браў н.
1. Дугападобная вузкая косць, якая ідзе ад хрыбетніка да грудной косці.
Зламаць р.
2. Звычайна выгнутая частка каркаса якога-н. збудавання, прадмета і пад. (разм.).
Валяюцца рэбры старой лодкі.
3. Адрэзак прамой, які ляжыць на перасячэнні дзвюх граней геаметрычнага цела.
Р. куба.
4. Вузкі край ці бок прадмета (па яго даўжыні), кант¹ (у 1 знач.).
Р. цагліны.
Р. далоні.
◊
Адны рэбры — хто-н. надта худы, благі.
Палічыць рэбры каму — пабіць, збіць каго-н.
|| прым. рэ́берны, -ая, -ае (да 1 знач.)
Рэберныя мышцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зало́за, ‑ы, ж.
1. Орган, які выпрацоўвае неабходныя для арганізма рэчывы або выдаляе з арганізма шкодныя рэчывы. Слінная залоза. Потавыя залозы. Малочныя залозы. Залозы ўнутранай сакрэцыі.
2. Абл. Пухліна на шыі пад сківіцамі. І цяжка ёй. Яна ўздыхае, Ідзе, сябе перамагае, І горла ціснуць ёй залозы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мясны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да мяса (у 1 знач.). Мясная прамысловасць. Мясны пах. // Прыгатаваны з мяса, з мясам. Мясныя катлеты.
2. Які ідзе на мяса, разводзіцца для мяса. Мясная парода курэй.
3. у знач. наз. мясно́е, ‑ога, н. Ежа з мяса, з мясам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неперамо́жны, ‑ая, ‑ае.
Такі, якога нельга перамагчы. Як непераможны асілак, Кастрычнік ідзе па зямлі. Аўрамчык. Народ устане з новай сілай Непераможны, горды, грозны. Танк. // Такі, якому цяжка процістаяць; непераадольны. Гэты праект захапіў дзядзьку Марціна сваёю простасцю і ў той жа час непераможнаю сілаю свайго доваду. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
несумле́нны, ‑ая, ‑ае.
Які страціў сумленнасць, які ідзе на непрыстойныя ўчынкі. Знаходзіліся такія куточкі, хоць і мала іх было, дзе несумленны чалавек, вядома, з хітрасцю ды асцярожнасцю, мог свае рукі пагрэць. Васілевіч. // Які выяўляе адсутнасць сумленнасці. Працоўны чалавек ніколі не спакушаўся багаццем, нажытым несумленным шляхам. Шкраба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палавы́ 1, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае адносіны да полу 1. Палавыя клеткі. Палавое размнажэнне. // Звязаны з адносінамі полаў.
палавы́ 2, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае бледна-жоўты колер. Нельга было нічога ўбачыць, апрача палавога жытняга мора. Крапіва. Лучына гарыць [нявесела], як заўсёды. Угары ідзе ад яе палавы дым. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фура́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фуражу. Фуражныя фонды. □ Ліда.. ўладзілася прасавальшчыцай сена на адной з большых у раёне фуражных баз. Брыль. // Прызначаны для фуражу. Фуражны вагон.
2. Які з’яўляецца фуражом, ідзе на корм жывёле. Фуражная бульба.
•••
Фуражная карова — дойная карова, якая атрымлівае дадатковы фураж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чайхана́, ‑ы, ж.
Чайная (у 1 знач.) у краінах Сярэдняй Азіі і ў Іране. Падышах памаленьку праз горад ідзе, на сады пазірае, на розных людзей. Як працуюць яны, як гуляюць яны... Так, урэшце, дайшоў да адной чайханы. Дубоўка. Па лепшай зурне ў чайхане Вас прывітаюць там [у кішлаках]. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шуля́к, ‑а, м.
1. Тое, што і каршун. Шуляк мільгнуў, нібы лязо нажа, — і змоўкла сойка ў кіпцюрах ягоных. Рудкоўскі.
2. Абл. Шула (у 2 знач.). Тата ў санях да варот пад’ехаў. Завязаў лейцы за дубовы шуляк, кінуў каню пад ногі жменю сена, у хату ідзе. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)