*Матаха́цца, мотоха́тысь ’поркацца’ (Клім.). Укр.мотуша́ти ’рухаць, шавяліць’, рус.перм.мото́ха ’дарэмная трата часу’, тул.мотоши́ться ’шавяліцца’, тамб.мату́шиться, наўг., цвяр., разан.матуси́ться, моту́ситься, мату́ситься ’паволі, не хочучы рабіць што-небудзь’, матусить ’хадзіць туды-сюды’. Глухі варыянт да мадзёхацца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ны́гаць ’сланяцца, совацца’ (стаўб., Жыв. сл.), ны́г̌аць ’заглядваць, соваць нос’ (стаўб., Нар. сл.), ’шукаць’ (віл., Нар. сл.), ны́гаць ’есці спяшаючыся, не сядаючы за стол’ (чэрв., Сл. ЦРБ), ’перабіраць пры ядзе’ (Сцяц.). Відаць, «звонкі» варыянт ны́каць ’хадзіць, швэндаць’, гл. таксама ні́каць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расплі́кнуць ’расшпіліць (аплік, гузік, запанку)’ (ТСБМ), расплі́кнуцца ’расшпіліцца’ (віл., Сл. ПЗБ). Гл. плік, плікнуць, параўн. заплікнуць ’зашпіліць’. Няяснымі застаюцца адносіны да літ.pliknė́ti ’хадзіць расхрыстаным’, літ.plikà, plikóji ’голая’, з якім аўтары апошняга слоўніка параўноўваюць слова. Гл. таксама Лаўчутэ, Балтизмы, 90.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́жы, ‑ая, ‑ае.
Які мае дачыненне да бога. Божая воля.//Уст. Створаны богам, прыналежны богу. Конскія рэбры пачалі хадзіць пад скураю, пара павярнула з шыі гэтага божага стварэння.Чорны.
•••
Божая авечкагл. авечка.
Божая іскрагл. іскра.
Божы даргл. дар.
Кожны божы дзеньгл. дзень.
Свету божага (белага) не бачыцьгл. бачыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
варшта́т, ‑а, М ‑таце, м.
1. Спецыяльна абсталяваны стол для ручной сталярнай, слясарнай і інш. работы. Слясарны варштат. Шавецкі варштат.
2.Разм. Стан для красён. У чатырнаццаць год.. [Гліцэра] села за варштат ткаць сурвэты і ручнікі і пакінула хадзіць на спеўкі.С. Александровіч.
3.Уст. Станок. Загрукацелі звонка тры новыя дрылявыя варштаты.Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́згіны, ‑гін; адз.няма.
Прыстасаванне насіць сена, салому, зробленае з вяровачнай сеткі, нацягнутай на сагнутыя пруткі, дужкі. Алесь зачыніў адрыну, ускінуў на плечы рэзгіны з сенам і паволі пайшоў да кепскага хлява.Чарнышэвіч.Шурка пачаў хадзіць па сена не з рэзгінамі, а з дзяругай.Брыль.Пад павеццю конь скуб з рэзгін сена.Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сно́ўдацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.Хадзіць, рухацца туды і сюды (часцей без мэты); бадзяцца (звычайна без справы). Каля буданоў сюды-туды сноўдаюцца людскія постаці.Кулакоўскі.Вучоба не лезла ў галаву, пісаць таксама не хацелася,.. [Кастусь] сноўдаўся з кута ў кут, не знаходзячы месца.С. Александровіч.Цяпер.. [дзеці] сноўдаюцца па двары — шукаюць сабе занятак.Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паве́тра, -а, н.
Сумесь газаў, якая складае атмасферу Зямлі.
Чыстае п.
Бываць на паветры (хадзіць на прагулку). Дыхаць паветрам чаго-н. (перан.: пранікнуцца ўражаннем ад чаго-н.). На вольным паветры (у садзе, за горадам, не ў закрытым памяшканні). Вісець у паветры (перан.: знаходзіцца ў няпэўным становішчы). Узляцець у п. (узарвацца). Паветра! (каманда ў знач.: трывога, паявіўся варожы самалёт). Бой у паветры.
|| прым.паве́траны, -ая, -ае.
Паветраныя войны.
П. мост (авіяцыйная лінія з перавалачнымі аэрадромамі і навігацыйным абсталяваннем).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пра́ца, -ы, ж.
1. Чалавечая дзейнасць, накіраваная на стварэнне пры дапамозе прылад вытворчасці матэрыяльных і духоўных каштоўнасцей, неабходных для жыцця людзей.
Фізічная п.
Разумовая п.
Людзі працы (працоўныя; высок.). Падзел працы.
Прылады працы.
2. Работа, занятак.
Цяжкая сялянская п.
Аплаціць за працу.
3.мн. -ы, прац. Вынік разумовай дзейнасці, твор.
Навуковая п.
Спіс друкаваных прац.
4. Тое, што і работа (у 3 знач.).
Хадзіць на працу.
|| прым.працо́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Працоўная кніжка (дакумент аб працоўным стажы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
durchmessen
I dúrchmessen
*vt выме́рваць, адме́рваць
II durchméssen
*vt абхадзі́ць; аб’е́здзіць
die Stráßen ~ — разм.хадзі́ць па ву́ліцах
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)