жэ́мчуг, -у, мн. -і, -аў, м.

Цвёрдае рэчыва, якое здабываецца з ракавін некаторых малюскаў і мае форму зярнят і шарыкаў белага, ружовага (радзей чорнага) колеру, ужыв. як каштоўнае ўпрыгожанне.

Нітка жэмчугу.

|| прым. жамчу́жны, -ая, -ае.

Ж. промысел.

Жамчужнае зерне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пло́мба, -ы, мн. -ы, -мб і -мбаў, ж.

1. Бляшаная пласцінка або сплюснуты кавалачак свінцу ці іншага матэрыялу, якімі апячатваюць розныя прадметы, тавары.

Таможная п.

2. Пластычнае рэчыва, якім закладваецца поласць сапсаванага зуба.

П. вывалілася.

|| прым. пло́мбавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

неапрацава́ны únbearbeitet; únbestellt, bráchliegend (пра глебу); nicht verárbeitet, únbehandelt (пра матэрыялы, рэчыва);

неапрацава́ная рэч Róhling m -s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

◎ Напыскаць ’крапіць вуллі воцатам, мёдам, настоем зелля і пахучых кветак ддя прыманьвання пчол’ (Кіркор). Відаць, з напырскваць, параўн. напырск ’пахучае рэчыва для прыманьвання пчол’ (Сл. ПЗБ). Гл. пырскаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нафталі́н (хімічнае рэчыва) (БРС, ТСБМ), нафталі́на ’тс’ (Некр. і Байк.; маладз., Янк. Мат.). Запазычанні, першае — праз рус. нафталин, другое — праз польск. naftalina (абодва тэрміны ад лац. naphtha ’нафта’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сысункі́ ’зябер, Galeopsis L.’ (бых., ЛА, 1). Да сысаць, ссаць (гл.), матывацыя звязана з наяўнасцю ў кветках салодкага рэчыва, параўн. іншыя назвы расліны: смактулькі, мядулькі, мядоўнік (Расл. св.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

звя́знасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць звязнага. Звязнасць думак.

2. Ступень счаплення часцінак глебы. Звязнасць глебы. // Ступень вязкасці вяжучага рэчыва. Звязнасць вапны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вазго́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Спец. Непасрэдны пераход рэчыва пры награванні з цвёрдага ў газападобны стан (мінаючы вадкую фазу); сублімацыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

во́кіс, ‑у, м.

Спец. Сярэдняя ступень акіслення рэчыва (у адрозненне ад закісу — ніжэйшай і перакісу — вышэйшай ступені). Вокіс жалеза, медзі, вугляроду.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

алкало́ід, ‑у, М ‑дзе, м.

Спец. Арганічнае рэчыва, падобнае на шчолач, якое мае ў сабе азот і вызначаецца моцным фізіялагічным дзеяннем.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)