◎ Кі́жаль ’слота, снег з дажджом’ (Сл. паўн.-зах.). Наўрад ці можна разглядаць як слова балтыйскага паходжання. Параўн. літ. kežis ’размазня’ (Сл. паўн.-зах., 460). Літоўская група слоў (сюды таксама Keža(s) ’белы сыр з кіслага малака’, відаць, запазычанаш зням. усх.-прус. kėš ’сыр’) (Фрэнкель, 249). Што датычыць кіжаль ’слота’, то параўн. рус. кижа ’тс’, якое Фасмер (2, 230) выводзіць з kydja (да кідаць). Рус. кидь ’слота’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сузо́р’е ’ўчастак зорнага неба, група зорак, аб’яднаных агульнай назвай’ (ТСБМ, Байк. і Некр.). Да су- і зара, зорка; калька т. зв. еўрапейскіх культурных слоў, параўн. укр. сузі́рʼе ’тс’, рус. созве́здие, чэш. souhvězdí, славац. súhvezdie, славен. sozvezdje, серб.-харв. са̀звежђе, балг. съзве́здие, макед. созвездие, што калькуюць лац. constellatio ’ўзаемнае размяшчэнне нябесных цел’. Гл. ESSJ SG, 1, 240; Борысь, Prefiks., 117. Да семантыкі параўн. польск. gwiazdozbiór ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апаферме́нты
(ад апа- + ферменты)
бялковая група малекул некаторых ферментаў, якая вызначае іх спецыфіку (параўн. каферменты).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
бластаміцэ́ты
(ад бласта- + -міцэты)
група дражджавых грыбоў, некаторыя віды якіх выклікаюць хваробы людзей і жывёл.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ге́рпес
(гр. herpes = лішай)
група інфекцыйных вірусных захворванняў, якія характарызуюцца высыпкай дробных пухіркоў на скуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ізапрэно́іды
(ад ізапрэн + -оід)
група прыродных злучэнняў, якія ўтвараюцца ў жывых клетках з мевалонавай кіслаты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
камары́лля
(ісп. camarilla)
група прыдворных, якая ў карыслівых мэтах уплывае сваімі інтрыгамі на дзяржаўныя справы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кортыкастэро́іды
(ад лац. cortex, -icis = кара + стэроіды)
група стэроідаў, якія маюць уласцівасці гармонаў кары наднырачнікаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
падо́ўжаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад падоўжыць.
2. у знач. прым. Які мае даўгаватую форму. Большасць азёр мае падоўжаную форму і быццам выцягнута з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход — у напрамку руху ледніка. Гавеман.
3. у знач. прым. Больш працяглы, доўгі. Група падоўжанага дня. // У граматыцы — вымаўлены працягла. Падоўжаныя гукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
славя́не, ‑вян; адз. славянін, ‑а, м.; славянка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. славянкі, ‑нак; ж.
Вялікая група роднасных па паходжанню і блізкіх па мове і культуры народаў, якія жывуць у Еўропе і Азіі і складаюць тры адгалінаванні: усходнеславянскае (рускія, украінцы, беларусы), заходнеславянскае (палякі, чэхі, славакі, лужычане), паўднёваславянскае (балгары, сербы, харваты, славенцы, македонцы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)