Се́яць ‘весці сяўбу’, ‘прасейваць’. Укр. сі́яти, рус. се́ять, польск. siać, в.-луж. syć, н.-луж. seś, чэш. síti, славац. siať, серб.-харв. cȅjati, славен. sẹ̑játi, балг. се́я, макед. сее, ст.-слав. сѣꙗти, сѣти. Прасл. *sěti, *sějǫ. Роднасныя літ. séti, séju, séjau ‘сеяць’, лат. sẽt, sẽju, лац. serō (*sisō), sēvī, satum ‘сеяць’, гоц. saian, ст.-в.-ням. sâen ‘сеяць’ і г. д.; гл. Траўтман, 253 і наст.; Мюленбах-Эндзелін, 3, 832, 836 і наст.; Фасмер, 3, 615 (з літ-рай); Махэк₂, 544. Да і.-е. *sě(i)‑ ‘сеяць’. Гл. БЕР, 6, 631; Сной₁, 558; Шустар-Шэўц, 1394–1395; Борысь, 543; Глухак, 546; ESJSt, 13, 810.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lekcja
lekcj|a
ж. урок;
~a matematyki — урок матэматыкі;
odrabiać ~e — рабіць урокі;
udzielać ~i — даваць урокі;
prowadzić ~e — весці ўрокі (у школе);
dać komu ~ę — прачытаць натацыю каму
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
besórgen
vt
1) дастава́ць, прыно́сіць
2) выко́нваць (даручэнне)
3) займа́цца, клапаці́цца
die Wírtschaft ~ — ве́сці гаспада́рку
Éinkäufe ~ — рабі́ць заку́пкі
4) (высок., уст.) непако́іцца
es ist zu ~, dass… — ёсць апа́ска, што…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Késsel
m -s, -
1) кацёл, чыгуно́к, ро́ндаль
2) геагр. катлаві́на
3) вайск. кацёл
aus dem ~ heráusbrechen* — выхо́дзіць з акружэ́ння
den Feind in den ~ tréiben* — ве́сці бой на акружэ́нне праці́ўніка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Wírtschaft
f -, -en
1) гаспада́рка
2) экано́міка
3) рэстара́н, карчма́, шыно́к
4) вядзе́нне гаспада́ркі, гаспада́рнічанне
die ~ führen — займа́цца гаспада́ркай, ве́сці гаспада́рку
5) іран. беспара́дак
schöne ~! — іран. ну і пара́дкі!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
упа́дак м Verfáll m -(e)s; Níedergang m -(e)s, -gänge (скон, канец); Tíefstand m -(e)s (застой);
ве́сці да упа́дку чаго-н etw. zum Verfáll führen;
упа́дак сі́лы Kräfteverfall m, Schwäche f -, -n;
знахо́дзіцца ў ста́не упа́дку sich im Níedergang befínden*;
упа́дак ду́ху псіхал Mútlosigkeit f -, Depressión f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
журна́л (кніга для запісаў):
камерцы́йны журна́л Kommérzjournal [-ʒʊr-] n;
кантро́льны журна́л Prüfjournal [-ʒʊr-] n;
ка́савы журна́л Kássenjournal [-ʒʊr-] n;
кла́сны журна́л Klássenbuch n -(e)s, -bücher;
журна́л баявы́х дзе́янняў Kríegstagebuch n;
ва́хтавы журна́л марск Wáchbuch n;
су́днавы журна́л марск Schíffstagebuch n, Lógbuch n;
ве́сці журна́л Journal [ʒʊr-] führen;
зано́сіць у журна́л ins Tágebuch éintragen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
здо́льнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць, асаблівасць каго‑н., што праяўляецца ў якой‑н. дзейснасці, учынках і пад.; уменне рабіць што‑н., весці сябе якім‑н. чынам і пад. Здольнасць рухацца. Разумовыя здольнасці. □ Да гэтага ж часу ніхто не ведаў аб ваяцкіх здольнасцях дзеда Талаша. Колас. За гэткія свае здольнасці збіраць і разносіць навіны .. [Тодара] ў вёсцы празвалі Поштай. Крапіва. // Стан, якасць каго‑, чаго‑н., неабходныя для здзяйснення чаго‑н. або выкарыстання якім‑н. чынам. Прапускная здольнасць дарог. Пакупная здольнасць насельніцтва.
2. звычайна мн. (здо́льнасці, ‑ей). Прыродныя схільнасці да занятку чым‑н.; дар, талент. Музычныя здольнасці. Здольнасці да матэматыкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зада́ча, ‑ы, ж.
1. Тое, што неабходна выканаць, вырашыць. Паставіць перад сабой задачу. Вырашыць задачу. Першачарговая задача. □ Усе бліжэйшыя задачы прадуманы і абмеркаваны, і цяпер старшыня са спакойнай душой ішоў дадому. Васілевіч. // Мэта, да якой імкнуцца, якой хочуць дасягнуць. Задачай бальшавіцкай агітацыі было дабіцца, каб салдаты выбіралі на з’езд рэвалюцыйна настроеных дэлегатаў. «Весці». // Пра цяжкасці, якія патрэбна пераадолець. — Вось задача, дык задача: Дзе і як знайсці яды? Колас.
2. Пытанне (звычайна матэматычнае), якое рашаецца шляхам вылічэнняў з захаваннем пэўных умоў. Арыфметычная задача. Рашыць задачу. // Практыкаванне, якое выконваецца шляхам лагічных разважанняў, разумовых заключэнняў і пад. Шахматная задача.
•••
Задаць задачу гл. задаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заклі́каць, ‑клі́чу, ‑клі́чаш, ‑клі́ча; зак., каго-што.
1. Паклікаць, запрасіць прыйсці куды‑н. Заклікаць у госці. □ Алесь, спаткаўшы Алёнку, заклікаў яе ў хату і паказаў ёй Сцёпкаву фатаграфію. Колас.
2. да чаго, на што. Звярнуцца з заклікам да каго‑н., прапанаваць прыняць удзел у якой‑н. важнай справе, зрабіць што‑н. Давераная асоба падрабязна расказала аб жыццёвым шляху кандыдата ў дэпутаты, заклікала ўсіх выбаршчыкаў акругі ў дзень выбараў аднадушна аддаць за яго свае галасы. «Звязда». Хочацца [Сымону] заклікаць людзей на вялікую новую працу. Колас. // Запатрабаваць ад каго‑н. весці сябе належным чынам. Заклікаць да парадку.
закліка́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да заклі́каць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)