турбо́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які турбуецца аб кім‑, чым‑н., клапоціцца пра каго‑, што‑н. Турботы чалавек. / у паэт. ужыв. Турботны родны дом Шчаслівых не пабудзіць. Голуб. // Які адлюстроўвае неспакой, хваляванне. Цімох углядаецца, пазірае пільней .. З яго твару сходзіць турботная заклапочанасць, проблескі дзікай радасці праменяцца ў яго цёмных бліскучых вачах: з высокай вежы палаца .. паплыў борзда ўгору белаваты дым. Колас. Белы колер халата і шапачкі .. вельмі ж неяк ідзе да .. вялікіх, чорных, .. турботных вачэй [Ганны Пятроўны]. Брыль.

2. Напоўнены рознымі турботамі, неспакойны. Сёння ў Машы вельмі турботны дзень: трэба спакаваць хатнія рэчы, бо заўтра досвіткам выязджаюць! Гроднеў. Прыемна і самому заадно з .. [Януком] яшчэ разок перакінуцца ў думках туды, дзе прайшло яго [Васіля] хоць і цяжкае, турботнае, але навек незабыўнае маленства. Кулакоўскі. Так уваходзіць юнак Аляксандр Віташкевіч у жыццё. Цяжкае, але прываблівае. Турботнае, але сваё, кроўнае, роднае — рабочае жыццё. Кавалёў. // Які выражае, выяўляе турботу. — А жыццё? Жыццё доўгае наша? — пераходзіць [Эльга] на трапяткі і турботны шэпт. — Бачу, назаўсёды ідзеш, нядобры твар у цябе. Мікуліч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

убра́нне, ‑я, н.

1. Адзенне, убор; строі. Васіль .. стаў перад Аўгіняй, каб паказацца ёй у гэтым шыкарным убранні. Колас. Вось і шыльда майстэрні .. Побач — невялікая люстраная вітрына, поўная ўзораў жаночага ўбрання. Машара. // Спецыяльнае адзенне, убор. — Я ўжо не ў арміі, — дадаў .. [Андрыян], заўважыўшы, што бабуля пазірае на яго вайсковае ўбранне. Марціновіч. [Даўгулевіч:] — Потым я пачуў нечыя крокі і ўбачыў жаночую постаць у падвянечным убранні. Гурскі. // Пра тое, што ўпрыгожвае сабою што‑н. (пра снег, лісце і пад.). Прыгадаўся адзін залаты ў асеннім убранні дзень. Асіпенка. І тут зусім нечакана паваліў снег. Ціхі такі, спорны. Неўзабаве ўся зямля была ў белым убранні. Ігнаценка. Парк заціхаў, убранне яго жоўкла, асыпалася. Ракітны.

2. Аддзелка, абсталяванне памяшкання. — Усё сам парабіў, — зазначыў Хмялеўскі, заўважыўшы, што Андрэй з цікавасцю аглядае ўбранне яго хаты. Чарнышэвіч. // Убор, аздабленне чаго‑н. Будаўнікі здымалі рыштаванні з гатовых дамоў, і горад прыгажэў на вачах, апранаючыся ў святочнае ўбранне — транспаранты, плакаты, лозунгі, сцягі... Карпаў. Бацька прынёс зялёную густую елачку, і Тоня па вечарах пасля ўрокаў рыхтуе для яе ўбранне. Ус.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

изощря́ться

1. выто́нчвацца; абвастра́цца; развіва́цца; удаскана́львацца;

мысль его́ изощря́лась в филосо́фских спо́рах ду́мка яго́ развіва́лася ў філасо́фскіх спрэ́чках;

2. (упражняться) разг. практыкава́цца; напрактыко́ўвацца, набіва́ць руку́; (изловчаться) злаўча́цца;

изощря́ться в приду́мывании ре́бусов напрактыко́ўвацца ў прыду́мванні рэ́бусаў;

3. страд. выто́нчвацца; абвастра́цца; развіва́цца; удаскана́львацца; см. изощря́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

невменя́емый

1. юр. / в невменя́емом состоя́нии у ста́не по́ўнай адсу́тнасці па́мяці;

он невменя́ем у яго́ по́ўнасцю адсу́тнічае па́мяць;

2. (раздражённый, не владеющий собой) непрыто́мны; (исступлённый) раз’ю́шаны, шалёны;

быть невменя́емым (вне себя́) не по́мніць сябе́;

невменя́ем от гне́ва не по́мніць сябе́ ад гне́ву.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ка́к-то нареч.

1. (неопределённым образом, однажды) не́як, нейк;

ка́к-то непоня́тно не́як (нейк) незразуме́ла;

ка́к-то я ви́дел его́ не́як я ба́чыў яго́;

2. (при перечислении) як, як напры́клад;

зерновы́е культу́ры, ка́к-то — пшени́ца, рожь, овёс зе́рневыя культу́ры, як — пшані́ца, жы́та, авёс.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поко́йный​II (умерший)

1. прил. в знач. сущ. (для мужского рода) нябо́жчык, -ка м.; (для женского рода) нябо́жчыца, -цы ж.;

поко́йный поэ́т нябо́жчык паэ́т;

его́ поко́йная мать яго́ нябо́жчыца ма́ці;

2. сущ. нябо́жчык, -ка м.;

я хорошо́ знал поко́йного я до́бра ве́даў нябо́жчыка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пости́гнуть сов.

1. (понять) зразуме́ць; спасці́гнуць; (охватить умом) ахапі́ць (ро́зумам);

пости́гнуть смысл чего́-л. зразуме́ць (спасці́гнуць) сэнс чаго́-не́будзь;

2. (поразить кого-л., случиться с кем-л.) здарыцца (з кім); напатка́ць (каго); спасці́гнуць (каго);

его́ пости́гло несча́стье з ім зда́рылася (яго́ напатка́ла) няшча́сце.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

потрясти́ сов.

1. патрэ́сці, (долго) папатрэ́сці, папатрэ́сваць; скалану́ць, здрыгану́ць; (помахать) памаха́ць, (долго, неоднократно) папамаха́ць, папама́хваць; (оружием) пабра́згаць;

2. (поколебать) страсяну́ць, узварушы́ць, узру́шыць;

3. перен. узру́шыць; (взволновать) усхвалява́ць; (поразить) ура́зіць; (ошеломить) ашаламі́ць, агало́мшыць;

смерть его́ потрясла́ всех смерць яго́ ўзру́шыла (ашаламі́ла, агало́мшыла) усі́х;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

призна́ть сов.

1. прызна́ць;

призна́ть прави́тельство прызна́ць ура́д;

призна́ть молодо́го писа́теля прызна́ць маладо́га пісьме́нніка;

призна́ть свою́ оши́бку прызна́ць сваю́ памы́лку;

призна́ть здоро́вым прызна́ць здаро́вым;

2. (узнать, опознать) разг. пазна́ць;

призна́ть в прохо́жем знако́мого пазна́ць у прахо́жым знаёмага;

ты его́ признаёшь? ты яго́ пазнае́ш?

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

растрави́ть сов.

1. (вызвать раздражение) раздражні́ць, разверадзі́ць, раз’я́трыць;

растрави́ть ра́ну раздражні́ць (разверадзі́ць, раз’я́трыць) ра́ну;

2. перен. растрыво́жыць; раздражні́ць, разахво́ціць;

растрави́ть ста́рое го́ре растрыво́жыць старо́е го́ра;

они́ его́ растрави́ли яны́ яго́ раздражні́лі;

3. (раздразнить) прост. раздражні́ць;

растрави́ть соба́к раздражні́ць саба́к;

4. хим. растраві́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)