шчо́паць, ‑пця; мн. шчопці, ‑яў; м.

Разм.

1. Тры пальцы рукі (вялікі, указальны, сярэдні), складзеныя канцамі разам. [Іванка] запусціў руку ў падраную кішэню світы і шчопцем грэбаў там за падкладкай, спадзеючыся хоць што-кольвек знайсці на падман голаду. М. Стральцоў.

2. Колькасць якога‑н. сыпучага рэчыва, якую можна ўзяць складзенымі такім чынам пальцамі. А тыя, хто да ворага пайшоў За баланду, за шчопаць сахарын[у], Бясследна знікнуць — іх зямля адрыне! — Згніюць без могілак і без крыжоў! Гаўрусёў. Мікола дастаў з кішэні капшук з тытунём. Сыпнуў шчопаць у кавалак адарванай газеты, падаў Уллянінаму бацьку. Паўлаў. // Невялікая купка, пучок чаго‑н. (валасоў, поўсці, шчаціння). На лаўцы каля дзвярэй сядзела чатырох: старэйшы дзядзька ў саламяным капелюшы, ад каўняра да вачэй зарослы густой каштанавай атавай барады; другі мужчына, відаць, не шмат маладзейшы за яго, але свяжэйшы, паголены, са шчопцямі рыжых вусікаў пад носам. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сустрэ́ць

1. tréffen* vt; begégnen vi (s) (каго-н D); stóßen* vi (s) (што-н auf A) (наткнуцца); fínden* vt, entdécken vt (знайсці);

сустрэ́ць ця́жкасці auf Schwíerigkeiten stóßen*;

2. (свята і г. д) begéhen* vt, würdigen vt; entgégengehen* vi (s) (што-н D);

3. (пайсці насустрач) entgégenkommen* vi (s) (каго-н D);

4. (прыняць) empfángen* vt, willkómmen héißen* (каго-н A); áufnehmen* vt (заяву, паведамленне);

сустрэ́ць каго-н на вакза́ле j-n am [vom] Báhnhof ábholen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

найсці́ I сов.

1. в разн. знач. найти́; (натолкнуться на кого-, что-л. — ещё) набрести́; (прийти в каком-л. количестве — ещё) привали́ть;

хма́ра найшла́ на со́нца — ту́ча нашла́ на со́лнце;

найшло́ мно́га наро́ду — нашло́ (привали́ло) мно́го наро́ду;

на яго́ найшла́ туга́ — на него́ нашла́ тоска́;

2. (внезапно прийти) нагря́нуть;

бяда́ найшла́ нечака́на — беда́ нагря́нула внеза́пно;

◊ найшла́ каса́ на ка́мень — нашла́ коса́ на ка́мень

найсці́ II сов., разг., см. знайсці́ 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

скарб (род. ска́рбу) м.

1. сокро́вище ср.; (предмет высокой ценности — ещё) драгоце́нность ж.;

ска́рбы не́траў — сокро́вища недр;

ска́рбы сусве́тнай культу́ры — сокро́вища мирово́й культу́ры;

2. состоя́ние ср.; иму́щество ср.;

набы́ць с. — приобрести́ состоя́ние (иму́щество);

3. прям., перен. клад;

знайсці́ с. — найти́ клад;

хло́пец — про́ста с. — па́рень — про́сто клад;

4. только ед., разг. (мелкое имущество) пожи́тки мн.; скарб;

ха́тні с. — дома́шние пожи́тки; дома́шний скарб;

5. уст. (имущество, деньги) казна́ ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

спадзява́цца несов.

1. (иметь надежду) наде́яться;

с. на шча́сце — наде́яться на сча́стье;

с. знайсці́ згу́бленую рэч — наде́яться найти́ поте́рянную вещь;

с., што ўсё бу́дзе до́бра — наде́яться, что всё бу́дет хорошо́;

2. (рассчитывать) наде́яться, полага́ться;

с. на тава́рыша — наде́яться (полага́ться) на това́рища;

3. в форме 1‑го лица ед. числа употребляется в качестве вводн. сл. наде́юсь;

ты, ~дзяю́ся, і сам гэ́та до́бра разуме́еш — ты, наде́юсь, и сам э́то хорошо́ понима́ешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

падве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́, -вяду́ць; -вёў, -вяла́, -ло́; -вядзі́; -ве́дзены; зак.

1. каго-што. Ведучы (гл. весці ў 1 і 3 знач.), наблізіць да каго-, чаго-н., даставіць куды-н.

П. таварыша да знаёмых.

П. войскі да пераправы.

П. дарогу да новабудоўлі.

2. што пад што. Пакласці, уладкаваць пад што-н.

П. хату пад кроквы (давесці будаўніцтва да крокваў). П. фундамент.

3. перан., што пад што. Знайсці патрэбныя доказы для абгрунтавання чаго-н. (кніжн.).

П. тэарэтычную базу пад свае выказванні.

4. што пад што. Падагнаць пад што-н., падпарадкаваць чаму-н.

П. злачынства пад артыкул крымінальнага кодэкса.

5. што. Зрабіць агульны вывад з чаго-н.

П. вынікі.

П. баланс.

6. каго (што) пад што. Зрабіць сваімі дзеяннямі непрыемнасць каму-н. (разм.).

П. суседа пад штраф.

7. перан., каго (што). Не апраўдаць чыіх-н. надзей, спадзяванняў, паставіць у няёмкае становішча (разм.).

П. знаёмага.

8. што. Падмаляваць пры дапамозе касметычных сродкаў.

П. бровы.

|| незак. падво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. падвядзе́нне, -я, н. (да 1—5 і 8 знач.) і падво́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 2 знач.).

|| прым. падвадны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.; спец.).

Падвадныя трубы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ślepy

ślep|y

сляпы;

~e posłuszeństwo — безагаворачнае (сляпое) паслушэнства;

~y zaułek перан. тупік;

~y nabój — халасты патрон;

~a kiszka анат. сляпая кішка;

~a babka — жмуркі (гульня);

znać się jak ~y na kolorach — разбірацца як свіння ў апельсінах;

trafiło się ~ej kurze ziarno — здарылася сляпой курыцы зярнятка знайсці; давялося чарвяку на вяку

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

захіну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

1. Засланіцца, прыкрыцца чым‑н. [Сотнікаў] захінуўся рукавом, але ад таго кашаль стаў і яшчэ больш нястрымным. Быкаў. / у перан. ужыв. Пакрывалам бялёсых туманаў захінуўся шырокі прастор. Машара. // Пасунуўшыся, закрыцца. Нават пасля таго, як захінулася заслона, гледачы ніяк не маглі суняцца ад смеху. Ус.

2. Ахінуць сябе чым‑н., закруціцца ў што‑н. Міхаліна захінулася кажушком і пайшла. Грамовіч. [Гвардыян] мацней захінуўся ў футра і няпэўнаю ступою пасунуўся да дзвярэй. Зарэцкі. // Разм. Захінуць на сабе краі вопраткі. — Халат расшпіліўся, захініся.

3. Схавацца дзе‑н., за што‑н. Захінуцца за вугал. □ Я захінуўся за куст, насцярожыўся — у цемры расла, набліжалася да лазняку чыясьці постаць. Сачанка. А як жа.. [Танечку] не знайсці, калі яна стаіць побач з табой, рукой дастанеш! Нават не здагадаецца захінуцца куды-небудзь пад ложак ці пад канапу. Рылько. Куды ў пануры гэткі дзень ісці? Дзе захінешся, куды дзенешся? Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́рашыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак.

1. з інф. або з дадан. сказам. Прыйсці да якога‑н. вываду, заключэння. Дзень у мяне быў у запасе, і я вырашыў навесці парадак у сваім жыллі. Ракітны. Васіль вырашыў, што ў сябра нейкая непрыемнасць і чакаў, калі Саша загаварыць сам. Шуцько.

2. што. Рашыць, знайсці адказ на што‑н. Вырашыць пытанне, праблему. □ Сацыялізм вырашыў вялікую сацыяльную праблему — ліквідаваў эксплуататарскія класы і прычыны, якія параджаюць эксплуатацыю чалавека чалавекам. Праграма КПСС. Вызваленне Панаса з няволі і выпадковае шчаслівае спатканне з ім вырашылі тую задачу, што паставіў сабе дзед Талаш. Колас. Прыйшла нарэшце тая ноч, якая павінна была вырашыць усё. Кулакоўскі.

3. што і з інф. Прыняць рашэнне. Па заяве ж, як і дамагаўся Міхал, вырашылі стварыць камісію і даручылі ёй яшчэ раз праверыць факты. Карпаў.

4. што. Рассудзіць. Вырашыць спрэчку, непаразуменне.

•••

Вырашыць лёс каго — прыняць рашэнне па якім‑н. пытанні, якое звязана з чыімі‑н. інтарэсамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адкапа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Капаючы, адкрыць, дастаць з-пад чаго‑н.; вызваліць засыпанае, заваленае чым‑н. Пакуль адкапалі ракету, давялося папацець. Бурмакоў вырашыў перавезці яе куды-небудзь па імшару, каб часам буран не засыпаў зноў. Шыцік. Мішурын перавязаў сваю руку вышэй локця і пачаў гаўкаць на слых, адкуль стогне чалавек. Здаровай рукой ён яго неўзабаве адкапаў з-пад цэглы. Чорны. // Выкапаць. Гэты клён Той вясной я знайшоў у гаі, Адкапаў там ашчадна, Прынёс. Броўка.

2. Адкідаць што‑н. ад (з) чаго‑н. Адкапаць снег ад ганка.

3. Разм. Выканаўшы сваю норму, кончыць капаць, капацца. Траншэю.. [Пшанічны] вырашыў не капаць, хай гэта робіць Глечык, а ён ужо адкапаў сваё. Быкаў. // Зрабіцца непрыгодным для капання, знасіцца ад доўгага ўжывання. Гэта лапата сваё адкапала.

4. перан. Разм. Адшукаць, знайсці, здабыць што‑н. забытае, малавядомае і пад. Рыгор цяпер выконваў абавязкі загадчыка і выпадкова адкапаў артыкул у «бяздоннай папцы». Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)