Тра ’трэба’ (Булг., Сл. Брэс.). Скарочана з тра́було ’трэба было’ (пін., Ск. нар. мовы). Параўн. укр. тра, тре, якія з тре́а < треба ’тс’. Гл. аналагічныя ўтварэнні трэ, трэ́бала, трэ́було.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзярка́ч 1, дзеркача, м.
Стары венік без лісця; галень. Косцік і Тома так выскраблі дзеркачамі двор і вуліцу, што было хоць каціся. Васілевіч. [Якаў] стаяў каля парога і дзеркачом абмятаў з ботаў снег. Чарнышэвіч.
дзярка́ч 2, дзеркача, м.
Тое, што і драч. Было маўкліва вакол, толькі часам дзяркач на сенажаці, быццам пілкай, пераразаў паветра. Броўка. Здавалася, што ўсё жывое перамясцілася туды, на балота: там было шумна — крычалі дзеркачы, ржалі коні. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаі́цца, гоіцца; незак.
1. Зажываць, залечвацца (пра рану, нарыў і пад.). Пазбіралі пер’я, пуху, Каб шпаку цяплей было, Каб было заўсёды суха, Каб гаілася крыло. Грахоўскі. // перан. Сцішацца, супакойвацца (пра душэўны боль, пачуццё крыўды). Дзіцячае сэрца хутка гоіцца.
2. Зал. да гаіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размякчы́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
1. Зрабіць мяккім. Размякчыць пластылін. Размякчыць смалу.
2. перан. Прывесці ў стан расчуленасці, зрабіць ласкавым, добрым. Пісьмо было поўна ласкавых слоў і гэта таксама было новым для Зынгі, размякчыла яго, зрабіла падобным да дзіцяці... Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заўчара́шні, ‑яя, ‑яе.
Які быў, адбываўся заўчора. Міхасю было непрыемна ўспамінаць пра заўчарашнюю здачу экзамена. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зо́рна, безас. у знач. вык.
Пра наяўнасць мноства зорак на небе. Звечара было зорна, месячна. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гара́члівы, ‑ая, ‑ае.
Запальчывы, нястрыманы. — Гарачлівы, — падумаў я сам сабе [пра Рамана]. — Не трэба было так груба. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апо́лкавы, ‑ая, ‑ае.
Зроблены з аполкаў. [Мікуць] заехаў пад самы аполкавы хлеў, дзе было гаспадарчае прыладдзе. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аджы́цца, ‑жывецца; зак.
Прайсці, прамінуць, перажыцца. [Галена:] — Што было, тое аджылося, а што будзе, тое важней. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўдзесяці́ны, ж.
Уст. Былая мера зямлі, роўная палавіне дзесяціны. Усёй зямлі ў .. [Дразда] было толькі паўдзесяціны. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)