Verbum

з-за, прыназ. з Р.

1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.

Выглядваць з-за дзвярэй.

Дом віднеецца з-за агароджы.

Вылезці з-за стала.

2. Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.

Спрачацца з-за дробязей.

З-за яго столькі непрыемнасцей.

знаёміцца, -млюся, -мішся, -міцца; незак.

1. з кім. Уступіць у знаёмства з кім-н.

З. з новымі вучнямі.

2. з чым. Атрымліваць, збіраць звесткі пра што-н.

З. з горадам.

|| зак. азнаёміцца, -млюся, -мішся, -міцца (да 2 знач.) і пазнаёміцца, -млюся, -мішся, -міцца; наз. азнаямле́нне, -я, н. (паводле 2 знач.) і знаёмства, -а, н.

З першага знаёмства (з першай сустрэчы).

пагарэ́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ры́; зак.

1. Страціць дом, маёмасць у выніку пажару, а таксама згарэць — пра ўсё, многае.

Адбудаваліся тыя, хто пагарэў.

Многія вёскі ў час вайны пагарэлі.

2. перан., без дап. і на чым. Пацярпець няўдачу (разм.).

П. на злоўжыванні службовым становішчам.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гарэць некаторы час.

Свяча пагарэла і пагасла.

падо́бны, -ая, -ае.

1. Які мае падабенства з кім-, чым-н., нагадвае каго-, што-н.

Падобныя з твару.

2. Такі, як гэты (пра які ідзе гаворка).

Другі п. выпадак здарыўся ў іншым месцы.

3. У геаметрыі: тоесны па форме, але розны па велічыні.

Падобныя трохвугольнікі.

○

І падобнае (скарочана на пісьме «і пад.») — ужыв. ў канцы пералічэння тоесных прадметаў, з’яў і інш.

падпіса́цца, -ішу́ся, -і́шашся, -і́шацца; -ішы́ся; зак.

1. Паставіць свой подпіс пад чым-н.

П. пад рэцэнзіяй.

2. на што. Стаць падпісчыкам чаго-н.

П. на перыядычныя выданні.

|| незак. падпі́свацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. падпіса́нне, -я, н. (да 1 знач.), падпі́сванне, -я, н. (да 1 знач.) і падпі́ска, -і, ДМ падпі́сцы, ж. (да 2 знач.).

|| прым. падпі́сачны, -ая, -ае (да 2 знач.).

пазайма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Запоўніць сабою ўсё, многае або ўзяць у сваё карыстанне ўсё, многае.

Кнігі пазаймалі ўсе паліцы.

2. што. Захапіць якую-н. прастору, нейкую колькасць чаго-н.

Турысты пазаймалі ўсе летнія домікі.

3. каго. Ахапіўшы, пагнаць куды-н. усіх, многіх.

П. кароў у статак.

4. каго (што). Заняць каго-н. чым-н. некаторы час.

пазакрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Закрыць, накрыць чым-н. усіх, многіх або ўсё, многае.

П. дзяцей коўдрамі.

2. што. Скласці што-н. разгорнутае — пра ўсё, многае.

П. парасоны.

3. што. Закрыць, спыніць доступ куды-н. ва ўсіх, многіх напрамках.

П. усе дарогі ў горад.

4. што. Спыніць дзейнасць асобных або многіх устаноў, прадпрыемстваў.

Увечары магазіны пазакрывалі.

манапо́лія, -і, мн. -і, -лій, ж.

1. Выключнае права на вытворчасць або продаж чаго-н., а таксама выключнае права карыстання чым-н.

Дзяржаўная м.

2. Буйное капіталістычнае аб’яднанне, якое ўзнікла на падставе канцэнтрацыі вытворчасці і капіталу з мэтай панавання ў пэўнай галіне гаспадаркі і атрымання найбольшага прыбытку.

|| прым. манапалісты́чны, -ая, -ае і манапо́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Манапалістычны капітал.

Манапольнае права.

набы́ць¹, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бы́ў, -была́, -ло́; -бу́дзь; зак.

1. каго-што. Стаць уладальнікам чаго-н.

Н. кватэру.

2. што. Атрымаць спецыяльнасць.

Н. прафесію.

3. што. Зрабіцца якім-н. па знешнім выглядзе.

Пакой набыў утульны выгляд.

4. што. Заслужыць, здабыць прызнанне.

Н. аўтарытэт.

5. што. Захварэць чым-н. (разм.).

Н. гастрыт.

|| незак. набыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. набыццё, -я́, н.

нагля́д, -у, М -дзе, м.

1. Назіранне за кім-, чым-н. для аховы, кантролю, вывучэння і г.д.

Працаваць пад наглядам старэйшых.

Знаходзіцца пад наглядам урачоў.

2. Догляд, клопат.

Дбайны н.

3. з азначэннем. Група асоб, якая ажыццяўляе назіранне з мэтай аховы, кантролю і г.д.

Санітарны н.

Апякунскі н.

Тэхнічны н.

|| прым. нагля́дны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

Наглядныя органы.