артэ́рыя

(гр. arteria)

1) крывяносны сасуд, які нясе кроў ад сэрца ва ўсе часткі цела (параўн. вена);

2) перан. важны шлях зносін (напр. водныя артэрыі).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

перапо́ўніць сов., прям., перен. перепо́лнить;

п. ваго́ны — перепо́лнить ваго́ны;

ра́дасць ~ніла сэ́рца — ра́дость перепо́лнила се́рдце;

◊ п. ча́шу цярпе́ння — перепо́лнить ча́шу терпе́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заця́цца, затнуся, затнешся, затнецца; затнёмся, затняцеся; пр. зацяўся, ‑лася, ‑лося; зак.

1. Заўпарціцца, уперціся. [Янка] зацяўся як камень і маўчыць. Дамашэвіч. [Саўка] зацяўся і ўпарта адмаўляў, што бачыўся з паўстанцамі і гаварыў з імі. Колас.

2. Затаіць у сабе свае думкі, пачуцці. Зацяўся хлопец, сціснуў зубы, Каб сэрца болі заглушыць. Колас. // Затаіць злосць на каго‑н. З таго моманту, як у [Васілёва] сэрца запала падазронасць на Аўгінню.., ён зацяўся на яе. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крывапі́вец, ‑піўца, м.

Пагард. Пра чалавека, які жорстка прыгнятае, эксплуатуе каго‑н. Як толькі магла не любіць душа, сэрца, усё пачуццё чалавека-крывапіўца, — так адносілася Ганна да паноў. Нікановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гіпертрафі́я, ‑і, ж.

Павелічэнне аб’ёму якога‑н. органа ці тканкі цела ў выніку змянення іх функцыі або хваробы. Гіпертрафія мускула. Гіпертрафія сэрца. // перан. Празмернае развіццё чаго‑н. Гіпертрафія чуллівасці.

[Грэч. hypér — звыш і trophē — ежа.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дры́гнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр.

Разм. Рэзка, адрывіста варухнуць чым‑н. (звычайна пра часткі цела). Дрыгнуць нагой. // Здрыгануцца. Сэрца дрыгнула.

•••

І не дрыгнуў(ла) — пра імгненную смерць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

захалану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Абл. Замерці, пахаладзець. У Паходні аж сэрца захаланула ад радаснай нечаканасці. Хадкевіч. / у безас. ужыв. Ад радасці ў Рудзянкі аж захаланула ў грудзях. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саладо́сць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць і якасць салодкага (у 1 знач.). Саладосць цукерак.

2. Прыемнае адчуванне, задавальненне, выкліканае чым‑н. Сэрца захліпалася ад невядомае саладосці, шчымела і ныла. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэрматаміязі́т

(ад дэрмата + гр. mys, myos = мышца)

калагеноз з паражэннем скуры, мышцаў, нерваў, а таксама сэрца, нырак і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каранара-

(лац. coronarius = вяночны)

першая састаўная частка складаных слоў, што выражае паняцце «які мае адносіны да вянечных артэрый сэрца».

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)