1.каго-што. Сілай забраць у каго-н., прымусіць каго-н. аддаць якую-н.рэч
А. грошы.
2. Пазбавіць каго-н. якіх-н. якасцей, пачуццяў, права на што-н.
Страх адабраў усе сілы.
3.што. Адняць час, здароўе і пад. на выкананне чаго-н.
Пераправа адабрала многа часу.
4.што., безас. Страціць здольнасць валодаць чым-н.
Не мог ісці, ногі адабрала.
5.каго-што. Выбраць з аднастайных прадметаў такія, якія вылучаюцца якой-н. якасцю або прыкметай.
А. неабходную літаратуру для бібліятэкі.
|| незак.адбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.адбіра́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.) іадбо́р, -у, м. (да 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праду́кт, ‑у, М ‑кце, м.
1. Тое, што атрымліваецца ў выніку працы чалавека. У гэтай будыніне хаваліся галоўныя калгасныя прадукты: зерне, бульба і гародніна.Колас.// Вынік якой‑н. дзейнасці, вынік чаго‑н. Матэрыялам літаратурнага вобраза з’яўляецца слова, г. зн. прадукт чалавечай гісторыі.У. Калеснік.
2.Рэч, атрыманая з чаго‑н. або патрэбная для атрымання чаго‑н. Прадукты хімічнай перапрацоўкі дрэва.
3.звычайнамн. (праду́кты, ‑аў). Харчовыя прыпасы. На партах у мяшках былі прадукты: мяса, кансервы, сухары.Шамякін.
•••
Сукупны грамадскі прадукт — усе матэрыяльныя даброты, створаныя грамадствам за пэўны перыяд (звычайна за год).
[Ад лац. productus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брусо́к, ‑ска, м.
1.Памянш.да брус (у 1, 2 знач.). [Майстар] бярэ чатырохкантовы брусок жалеза і тлумачыць, якім чынам і дзе тут трэба пракруціць навылётны канальчык.Кулакоўскі.Стаяў асобна ў місцы скорам Сяго-таго для верашчакі. Хоць невялікія прысмакі — Цыбуля, перчык, ліст бабкоў Ды сальца некалькі брускоў.Колас.
2. Тачыльны, шліфавальны камень, звычайна ў форме плоскага прадаўгаватага чатырохгранніка. Шліфоўка інструментаў — рэч і не простая і не звычайная. Трэба ведаць, які брусок — ці цвёрды, ці мяккі, ці гладкі, ці крупчаты — пад[ы]ходзіць да кожнага начыння.Бядуля.Гаспадар на ганку точыць бруском сякеру.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іна́чай, прысл. і злучн.
1.прысл. Іншым спосабам, па-другому, не так. Справа пайшла іначай. □ — Жывы пра жывое думае, а як жа іначай! Іначай нельга.Чарнышэвіч.А яшчэ зусім нядаўна ўсё выглядала іначай.Кулакоўскі.
2.злучн.супраціўны. У адваротным выпадку, а то. — Тыл арміі павінен быць надзейны, Іначай мы не зможам наступаць.Глебка.— Павінна кожная рэч сваё месца ведаць, іначай, голуб мой, не парадак.Лынькоў.
•••
Не іначай (як) — падобна, што; іменна. Адкуль.. [Зелянюк] ведае? Не іначай вымудрае ўсё гэта яго маладая жвавая фантазія.Зарэцкі.
Так ці іначайгл. так.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здабы́так, ‑тку, м.
1. Маёмасць, уласнасць. З агнём і дымам пусцілі партызаны панскія здабыткі.Лынькоў.//перан. Тое, што непадзельна стала чыім‑н. набыткам. Творчасць вялікага польскага паэта Адама Міцкевіча стала здабыткам сусветнай культуры.Лойка.
2. Дасягненні ў развіцці чаго‑н. З імем К. Крапівы звязан росквіт байкі ў нашай літаратуры, яе найбольшыя здабыткі ў гэтым жанры.Казека.Змітрок Бядуля ўзбагаціў беларускую літаратуру сапраўднымі мастацкім здабыткамі.Каваленка.
3. Здабытая рэч, прадмет і пад. Філасофскі настрой [дзеда Талаша] змяніўся практычнымі разважаннямі. І кабан і воўк — каштоўны здабытак.Колас.
4. Лік, атрыманы пасля множання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
curiosity
[,kjuriˈɑ:səti]
n., pl. -ties
1) ціка́ўнасьць f.
2) дапы́тлівасьць, дасу́жасьць f.
3) дзі́ўная або́ рэ́дкая рэч; дзі́ва n., наві́нка f.
4) дзі́ўнасьць, ціка́васьць f.; незвыча́йнасьць, рэ́дкаснасьць f.
the curiosity of the place — незвыча́йнасьць ме́сца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
antique
[ænˈti:k]1.
adj.
1) старасьве́цкі
an antique chair — старасьве́цкае крэ́сла
an antique shop — антыква́рыят -у m.
2) старажы́тны, анты́чны
2.
n.
1) старасьве́цкая або́ анты́чная рэч
2) анты́чны стыль
3) анты́ква f. (друка́рскі стыль)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Герэ́зыя ’ерась, брахня’ (Нас.). Ст.-бел.герезия, герезыя, гереза ’тс’ (з XVI ст., Булыка, Запазыч.). З польск.herezja ’тс’ (< лац.haeresis сі рэч.αἵρεσις). Падрабязна Слаўскі, 1, 416–417. Параўн. рус.е́ресь, бел.е́рась, ст.-слав.ѥресь < грэч. (Фасмер, 2, 24). Паланізмам з’яўляецца і бел. (Нас.) герэты́к (ст.-бел.геретикъ, геретыкъ, гл. Булыка, Запазыч.) < польск.heretyk < лац.haereticus (гл. Слаўскі, 1, 416).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляча́й1 ’дзірка ў верхнім камені жорнаў, куды сыплюць збожжа’ (Сцяшк.). З яча́й (гл.) < прасл.ęčaja, утворанага з мяркуемага дзеяслова *ęktʼi ’гнуць, згінаць, складваць колцам’ (Трубачоў, Эт. сл., 6, 61). Параўн. таксама вяча́й, дуча́й. Аб мене в > л гл. лыві́рка.
Ляча́й2 ’асака, Carex L.’ (рэч., Нар. сл.), лячая́, ля́ча, ляча́й ’плюшчай’ (калінк., люб., Сл. ПЗБ). Варыянт з глухой зычнай лексемы ляжджа́й (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мя́чыць ’мяць’ (рэч.), ’есці’ (гом., Мат. Гом.). Другаснае ад ⁺мячкаць: параўн. укр.мʼяцкати, мʼядзгати, рус.мячкать ’мяць’, чэш.mačkati, мар.mʼackať, славен.mečkati ’ціснуць, камячыць, марудна працаваць’, макед.мачка ’мне’, ’мажа, пэцкае’, балг.мачкам ’мну’, ст.-слав. омачити ’змякчыць’. Прасл.męcbkati < męk- ’мяккі’ (Бернекер, 2, 2; Фасмер, 3, 32; Махэк₂, 347, які гаворыць аб супадзенні асноў magati і męcb· kati у чэш.mackati).