патаргава́ць сов., разг.
1. (нек-рое время) поторгова́ть;
п. я́блыкамі — поторгова́ть я́блоками;
2. осведоми́ться о цене́; прицени́ться;
◊ купі́ў не купі́ў, а п. мо́жна — посл. попы́тка не пы́тка, а спрос не беда́; за спрос не бьют в нос
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Qui capit uxorem, litem capit atque dolorem
Хто бярэ сабе жонку, той набывае сварку і гора.
Кто берёт себе жену, тот приобретает ссору и горе.
бел. Страчаліся ‒ цалаваліся, а як у адну хату сышліся ‒ за чубы ўзяліся. Не меў Саўка клопату, дык жонку ўзяў. Ажаніўся ‒ і як за хмару закаціўся.
рус. «Что весел?» ‒ «Да женюсь». ‒ «А что головушку повесил?» ‒ «Да женился». Взял жену, забудь тишину. Жениться легко, ужиться трудно. Женихом весел, а мужем нос повесил. Жениться ‒ не всё веселиться. Женишься раз ‒ а плачешься век. Жениться ‒ не напасть, да как бы, женившись, не пропасть.
фр. Qui femme a guerre a (У кого жена, у того и война).
англ. All are good lasses, but where bad wives come from? (Все девицы хороши, откуда берутся плохие жёны?).
нем. Ehestand, Wehestand (Супружество ‒ состояние боли).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Но́здра ’адтуліна ў носе’ (ТС), но́уздра, ны́здра ’тс’ (пін., Дразд.), ныздря́ ’тс’ (Бяльк.), ну͡оздры мн. (Бес.), но́здры ’тс’ (Сл. ПЗБ), ’поры’ (лях., Сл. ПЗБ; іўеўск., Нар. словатв.), ноздры́ ’праходы для агню з печы ў горн’, укр. ніздря́, рус. ноздря́, польск., чэш., славац. nozdra, славен. nȏzdrva, серб.-харв. но̏здра, но̏здрва, макед., балг. ноздра. Прасл. *nozdri pl.; паводле Шаўра (ESSJ, пробны сшытак, 48), па прычыне рознага заканчэння форм nom. sg. у асобных славянскіх мовах, яны ўзніклі як другасныя; роднаснае літ. nasraĩ, дыял. nastraĩ ’морда, ноздры’, с.-н.-ням. noster ’ноздра’. Рэканструкцыя прасл. *nozdьra (гл. Фасмер, 3, 81, з літ-рай) звязвае слова нос і драць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ры́хтык, прысл.
Разм.
1. Якраз, дакладна (таксама, такі самы). Алімпа ўгледзела праз шыбу акна прыплюснуты нос і вушы, рыхтык такія, як у дзядзькі. Сабаленка. Карацей і прасцей кажучы, .. [гаспадар] гуляў са мной рыхтык так, як гуляе кот з мышкай, не даючы ёй ніякай магчымасці пазбавіцца ягоных кіпцюроў. Дубоўка.
2. у знач. нязм. прым. Выліты хто‑н., падобны на каго‑н. — У клубе сядзеў дзядзька рыхтык наш Пракоп Кульгавы. Хведаровіч. Яшчэ калі малым быў, аднойчы, на вадохрышча, вылепіў са снегу станавога, але ж рыхтык ён. Гурскі.
[Польск. rychtyk, rychtyg з ням.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фі́га 1, ‑і, ДМ фізе, ж.
Разм. Тое, што і дуля (у 3 знач.). Падарожнік тыцнуў Сымону ў самыя вочы дзве фігі. Бядуля.
•••
Без фігі не да носа гл. нос.
Глядзець у кнігу, а бачыць фігу — нічога не разумець.
Фіга з маслам; фіга на талерцы — нічога, зусім нічога.
Фігу з’есці гл. з’есці.
фі́га 2, ‑і, ДМ фізе, ж.
1. Субтрапічнае дрэва сямейства тутавых; смакоўніца.
2. Плод гэтага дрэва. Вялікія кашы з фінікамі, фігамі,.. гранатамі, апельсінамі і ўсялякай агароднінай стаяць на бруку. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ястрабі́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ястраба. Ястрабінае пер’е. Ястрабінае гняздо.
2. Які ажыццяўляецца з дапамогай ястраба. Ястрабінае паляванне.
3. Такі, як у ястраба, уласцівы ястрабу; драпежны. Які змрочны твар у млынара Паківача. Як глядзяць на папа ягоныя ястрабіныя вочы. Караткевіч. У жанчыны з вёскі Ястрабень ёсць у смуглявым твары нешта ястрабінае — карыя праніклівыя вочы, кручкаваты тонкі нос, рэзкія рысы твару, жорсткія, скупыя губы. В. Вольскі.
4. у знач. наз. ястрабі́ныя, ‑ых. Сямейства птушак атрада драпежных, да якога адносяцца каршун, ястраб, арол і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ваць
1. stécken vt;
со́ваць рукі́ ў кішэ́ні die Hände in die Táschen stécken;
2. (непрыкметна даваць што-н) zústecken vt, únbemerkt hinéinstecken [hinéinschieben*];
3. (рухаць чым-н) rücken vt;
пасу́нуць што-н да сцяны́ etw. an dieWánd rücken;
◊ усю́ды со́ваць свой нос séine Náse in álles [überall] hinéinstécken
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
poke2 [pəʊk] v. со́ваць, шту́рхаць, ты́каць;
poke the fire мяша́ць, варушы́ць вуго́лле;
He poked his head out of the window. Ён высунуў галаву ў акно.
♦
poke fun at smb./smth. высме́йваць каго́-н./што-н.; жартава́ць, насміха́цца з каго́-н./чаго́-н.;
poke one’s nose into smth./smb.’s affairs infml со́ваць свой нос у чужы́я спра́вы, уме́швацца ў што-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
nose
[noʊz]
1.
n.
1) нос -а m.; дзю́ба (у пту́шкі)
to blow one’s nose — смарка́цца, вы́смаркацца
2) нюх -у m.
a dog with a good nose — саба́ка з до́брым ню́хам
3) чуцьцё n., ке́млівасьць f.
4) нос (пярэ́дняя ча́стка карабля́, самалёта)
2.
v.
1)
а) выню́хваць, знахо́дзіць па па́ху
б) разьню́хваць, распазнава́ць ню́хам
to nose out — даве́двацца пра што-н. тайко́м
2) ню́хаць
3) асьцяро́жна прасо́ўвацца напе́рад (пра вадапла́ў); разраза́ць но́сам хва́лі
•
- count noses
- lead by the nose
- on the nose
- poke one’s nose into
- turn up one’s nose at
- under one’s nose
- follow one’s nose
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вы́сунуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.
1. Выставіць вонкі, паказаць што‑н. Не выходзячы з сянец, Сцяпан высунуў у прачыненыя дзверы галаву і пачаў узірацца. Пальчэўскі. Я ціхенька выцягнуў і паклаў на калені стрэльбу, якую ўжо быў высунуў у «акенца». Ляўданскі.
2. Перамясціць на адкрытае месца. Казакі высунулі стол на пасяродак хаты і накрылі яго чорным сукном. Гарэцкі. // Выцягнуць, дастаць што‑н. знутры чаго‑н. Высунуць шуфляду са стала.
3. перан. Прапанаваць для абмеркавання; выставіць прапанову. Высунуць план, праект.
•••
Высунуць (выткнуць) нос — выйсці з дому, паказацца дзе‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)