ГЕ́ТАН,
Хатан (Hutton) Джэймс (3.6.1726, г. Эдынбург, Вялікабрытанія — 26.3.1797), шатландскі натураліст-геолаг; заснавальнік плутанізму. Даказаў інтрузіўнае паходжанне гранітаў. У працы «Тэорыя Зямлі» (1788) адлюстраваў гісторыю Зямлі як бясконцае паўтарэнне цыклаў з перыяд. зменай разбурэння адных кантынентаў і ўзнікнення іншых; паказаў падабенства стараж. і сучасных геал. працэсаў.
т. 5, с. 207
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зарулі́ць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак.
1. што. Завесці самалёт па зямлі ў пэўнае месца (перад узлётам або пасля пасадкі). [Звераў] заруліў самалёт на суседнюю стаянку, а цяпер скінуў парашут і расшпільваў шлемафон. Алешка.
2. Закаціцца па зямлі ў пэўнае месца (пра самалёт). Самалёт заруліў на ўзлётную паласу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́бруб ’плошча зямлі ў адным кавалку’ (КЭС). Рус. о́бруб ’дзеянне па дзеяслову абрубіць; калодзежны зруб’, укр. обру́б ’асобны кавалак зямлі, участак’, польск. obrąb, obręb ’абмежаваная тэрыторыя, участак, граніца’, в.-луж. wobrub ’край, абрубка адзежы’, чэш. obruba, серб.-харв. òbrub(a) ’край адзежы, кашулі’; ’нізкая каменная агароджа калодзежа’. Да абрубіць. Параўн. абрубак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патарча́ка, патырча́ка ’кол, палка, якія тырчаць у плоце, з зямлі’ (ТСБМ, Янк. 2; КЭС — Сачанка), ’стрэмка’ (глыб., Сл. ПЗБ), ’замінка’, ’непатрэбная рэч’ (Бір. Дзярж.), патарча́чына ’невідочная з зямлі ці з багна абгніўшая дзеравіна’ (КЭС, лаг.). Да тырча́ць (гл.). Роднасныя рус. усх. пото́рча, пск. пото́рчевина ’палка, ражон, шост, уваткнутыя ў зямлю’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Павалочча ’валока, мера зямлі каля 18 дзесяцін’ (Бяльк., Інстр. III). Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад валоках (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
біягене́з, ‑у, м.
Тэорыі, якія адмаўляюць паяўленне жыцця на Зямлі ў выніку ўзнікнення жывых істот з нежывой матэрыі.
[Ад грэч. bíos — жыццё і génesis — паходжанне, узнікненне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
геа...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: звязаны з Зямлёй, з навукай аб Зямлі, напрыклад: геасфера, геафізіка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
геахі́мія, ‑і, ж.
Навука аб хімічным саставе Зямлі і законах распаўсюджання, размеркавання, спалучэння хімічных элементаў у зямной кары.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
землетрасе́нне, ‑я, н.
Моцнае хістанне паасобных участкаў паверхні зямлі, якое выклікаецца вулканічнымі або іншымі працэсамі. Землетрасенне разбурыла горад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палаві́ншчына, ‑ы, ж.
Гіст. Від зямельнай арэнды, пры якой палавіна сабранага ўраджаю аддаецца ўласніку зямлі за карыстанне ёю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)