смяя́цца, смяю́ся, смяе́шся, смяе́цца; смяёмся, смеяце́ся, смяю́цца; сме́йся; незак.
1. Праяўляць весялосць, радасць пры дапамозе смеху.
С. да слёз.
2. з каго-чаго. Высмейваць каго-, што-н.; насміхацца.
Нельга с. са старога чалавека.
3. перан. Жартаваць, гаварыць смехам.
Я не веру табе, ты смяешся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчабята́ць, -бячу́, -бе́чаш, -бе́ча; -бе́чам, -бе́чаце, -бе́чуць; -бячы́; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спяваць (пра ластавак, шчыглоў і некаторых птушак).
2. перан. Гаварыць хутка, безупынна (пра дзяцей, жанчын; разм., жарт.).
|| наз. шчэ́бет, -у, М -беце (да 1 знач.) і шчабята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лепята́ць, лепячу́, ляпе́чаш, ляпе́ча; лепячы́; незак., што, пра што і без дап.
1. Гаварыць невыразна, нязвязна (пра мову дзяцей).
Дзіця ляпеча.
2. Мармытаць.
3. Балбатаць, весці лёгкую несур’ёзную размову.
4. перан. Утвараць ціхі шум, шолах.
|| зак. пралепята́ць, -лепячу́, -ляпе́чаш, -ляпе́ча; -лепячы́.
|| наз. лепята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэлефо́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Прыстасаванне для перадачы і прыёму гуку на адлегласці пры дапамозе электрычнай энергіі.
Гаварыць па тэлефоне.
2. Апарат для размовы такім спосабам.
Аддаць т. у рамонт.
3. Нумар такога апарата.
Запісаць т. знаёмых.
|| прым. тэлефо́нны, -ая, -ае.
Тэлефонная станцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апло́мб
(фр. aplomb = літар. раўнавага)
празмерная саманадзейнасць, самаўпэўненасць у паводзінах, у абыходжанні з кім-н. (напр. гаварыць з апломбам).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
вы́плішчыцца, ‑шчуся, ‑шчышся, ‑шчыцца; зак.
Разм. Праціснуўшыся, вылезці адкуль‑н. куды‑н.; прабіцца. Парасяты выплішчыліся з хлява. □ Сабастыян выплішчыўся на самы перад, не даючы Алесю гаварыць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапраша́льны, ‑ая, ‑ае.
Які выяўляе жаданне перапрасіць каго‑н. за што‑н. Пачуццё правіны кальнула пачцівае сэрца Авяр’яна Міхайлавіча, і ён пачаў гаварыць жонцы перапрашальным тонам. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́яцельства, ‑а, н.
Таварыскія адносіны; сяброўства. Кожны з .. [настаўнікаў], у меру сваіх душэўных сіл, асаблівасцей характару, прыносіў даніну на алтар дружбы і прыяцельства, калі гаварыць высокім стылем. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэфарма́тар, ‑а, м.
Той, хто праводзіць рэформу ў якой‑н. галіне; пераўтваральнік. Гаварыць Анатоль Парфенавіч умее. На словах, здаецца, зямны шар перавярнуў бы. Паслухаеш — такі рэфарматар. Мыслівец.
[Лац. reformator.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Веціць ’вітаць, быць ветлівым’, сюды ж прывеціць (Нік., Оч., 1), ст.-рус. вѣтовати ’апавяшчаць, прапаведаваць, гаварыць’, ст.-польск. *wietati (Брукнер, 614) ’гаварыць’, чэш. větiti ’апавядаць, гаварыць’, славац. vetiť уст. ’гаварыць, апавядаць, адказваць’, макед. ветува, ветава ’абвяшчаць’; ’завяшчаць’, ветува се ’ахвяравацца, даць абяцанне’, балг. ветам се ’абяцаць’, ст.-слав. вѣтити (вѣщати). Прасл. větiti, і.-е. адпаведнікі: літ. vaitóti ’стагнаць, вохкаць’, vaitenù ’абмяркоўваю, дапускаю’, ст.-прус. waitiāt ’гаварыць, апавядаць’, авест. vaēϑ‑ ’вызначаць судовым следствам’, vaēϑa ’судовае следства’. Гл. Тапароў, КСИС, 25, 1958, 86–87; Фасмер, 1, 305; Вайян, RÉS, 24, 1947, 152–155 з літ-рай. Параўн. таксама бел. вайцяць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)