удзялі́ць, удзялю́, удзе́ліш, удзе́ліць; удзе́лены; зак., што каму-чаму.
Аддаць, даць, выдзеліўшы з чаго-н.
У. частку гаспадаркі сыну.
У. увагу каму-, чаму-н.
|| незак. удзяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
учара́шні, -яя, -яе.
1. Які быў, адбыўся ўчора.
Шукаць учарашняга дня (траціць час на пошукі таго, чаго ўжо няма; жарт.).
2. Які быў нядаўна кім-, чым-н.
Учарашнія студэнты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хмяле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Станавіцца п’яным, п’янець.
2. перан. Прыходзіць у стан узбуджанасці, захаплення ад чаго-н.
|| зак. ахмяле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і захмяле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
цаліна́, -ы́, ж.
1. Зямля, якая ніколі не апрацоўвалася.
Узнімаць цаліну.
2. Тое, што і цалік.
3. перан. Недаследаваная, нявывучаная галіна чаго-н.
|| прым. цалі́нны, -ая, -ае.
Цалінныя землі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чацвёрты, -ая, -ае.
1. гл. чатыры.
2. Які атрымліваецца пры дзяленні на чатыры.
Чацвёртая частка.
3. у знач. наз. чацвёртая, -ай, ж. Чацвёртая частка чаго-н.; чвэрць.
Адна чацвёртая.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шкарлу́піна, -ы, мн. -ы, -пін, ж.
1. Цвёрдая абалонка чаго-н. (яйца, арэха і інш.).
2. перан. Тое, што ізалюе, абмяжоўвае магчымасць далейшага дзеяння, развіцця.
Замыкацца ў сваёй шкарлупіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шчырава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак. (разм.).
Дбайна, старанна, рупна рабіць што-н.; завіхацца каля чаго-н.
Сяляне ўсё жыццё шчыруюць.
Ш. на ўборцы сена.
|| наз. шчырава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шырыня́, -і, ж.
1. гл. шырокі.
2. Працягласць чаго-н. у папярочніку, а таксама (разм.) вялікі абшар, шыр.
Ш. ракі.
Матэрыял шырынёй у адзін метр.
Вакол ш. і прастор.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
эвакуі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., каго-што.
Правесці (праводзіць) эвакуацыю каго-, чаго-н.
Э. супрацоўнікаў.
Дадому вярталіся эвакуіраваныя (наз.).
|| звар. эвакуі́равацца, -руюся, -руешся, -руецца; -руйся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. чаго. Пазбягаць чаго‑н., ухіляцца ад чаго‑н. Я не раз здзіўляўся, як спрытна ўнікалі шафёры амаль непазбежных аварый. Мележ.
2. чаго. Ухіляючыся, пазбягаць чаго‑н. Калі праўду казаць, дык Яўген і ўнікаў тых заданняў, якія былі звязаны з паездкамі ў родныя мясціны. Сабаленка. Але ў размове ўжо [Зося і Паходня] не закраналі таго, аб чым толькі што гаварылі і што патрабавала яснасці. Абое баяліся і знарок унікалі яе — няхай яна акрэсліцца як-небудзь пазней, ці варта спяшацца!.. Хадкевіч. // Устрымлівацца ад чаго‑н. Насця была здзіўлена пераменай у паводзінах мужа, але цярпліва маўчала. Яна ўнікала лаянак. Сіняўскі. // Ратавацца ад чаго‑н., мінаць што‑н. Сабака сарамяжа павільваў хвастом, быццам сказаць хацеў: — Бывае ж такі выпадак, што як ні ўнікаеш, а ўсё ж спатыкаешся. Мурашка.
3. каго-чаго. Стараюцца, не жадаць сустракацца з кім‑, чым‑н. Кінуўшы мужа, Марына Паўлаўна як мага старалася ўнікаць з ім сустрэчы. Зарэцкі. [Тапурыя:] — Пачаў я ўнікаць людзей, і нейкі час як бы хвароба ў мяне такая была: дрэнна мне пры людзях! Самуйлёнак. Непакоіла няпэўнасць адносін з Ленай. Чаму дзяўчына ўнікае яго [Андрэя]? Няўжо яна пагарджае ім? Сапрыка. // ад каго. Быць заўважаным, убачаным. Так, глытаючы слёзы, прыўды, разважае Алена. Ад Ганькі не ўнікае матчын настрой. Васілевіч.
4. у што. Удумвацца, імкнуцца зразумець сутнасць чаго‑н. Віктар учытваўся, унікаў у змест. І раз, і другі прабягаў вачыма напісанае. Паўлаў. Толькі там, пад зямлёю, калі сачыў за працай Сапегі, унікаў у складаныя яе дэталі, ён [Савіцкі] перайначваўся. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)