каапера́цыя
(лац. cooperatio = супрацоўніцгва)
1) форма арганізацыі працы, пры якой значная колькасць людзей удзельнічае ў адным або розных, але звязаных паміж сабой працэсах працы;
2) калектыўнае вытворчае або гандлёвае аб’яднанне, якое ствараецца на сродкі яго членаў (напр. сельскагаспадарчая к., спажывецкая к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кіль
(гал. kiel)
1) брус, які праходзіць уздоўж судна пасярэдзіне яго дна;
2) нерухомая вертыкальная частка хваставога апярэння самалёта, дырыжабля;
3) прадаўгаваты выраст на грудной косці, да якога прымацаваны грудныя мышцы ў птушак і некаторых млекакормячых (напр. у кажаноў, крата).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
экстрапаля́цыя
(ад экстра + лац. polire = рабіць гладкім)
1) пашырэнне вывадаў, атрыманых пры вывучэнні адной часткі з’явы, на іншыя яе часткі;
2) мат. вылічэнне па шэрагу дадзеных значэнняў матэматычнага выражэння іншых значэнняў яго, якія знаходзяцца па-за гэтым радам (проціл. інтэрпаляцыя 1).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
лиI (ли, ль) союз ці (ли ставится после слова, к которому относится, а ці — перед словом, к которому относится);
он не по́мнит, ви́дел ли он его́ ён не по́мніць, ці ба́чыў ён яго́;
ра́но ль, по́здно ли, но приду́ ці ра́на, ці по́зна, але прыйду́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
доса́да пры́красць, -ці ж.; (зло) злосць, род. зло́сці ж.; (неприятность) непрые́мнасць, -ці ж.;
он да́же запла́кал от доса́ды ён на́ват запла́каў з пры́красці (са зло́сці);
така́я доса́да на него́! разг. така́я злосць на яго́!;
кака́я доса́да! як шкада́!, якая пры́красць!;
с доса́ды са зло́сці, з пры́красці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
потре́бовать сов.
1. (предъявить требование) запатрабава́ць;
он потре́бовал упла́ты до́лга ён запатрабава́ў вы́платы пазы́кі;
2. (иметь нужду) быць патрэ́бным; (понадобиться) спатрэ́біцца;
э́то де́ло потре́бует мно́го вре́мени для гэ́тай спра́вы патрэ́бна бу́дзе (спатрэ́біцца) шмат ча́су;
3. (вызвать) пазва́ць, паклі́каць;
его́ потре́бовали домо́й яго́ пазва́лі (паклі́калі) дамо́ў (дадо́му);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
подбива́ть несов.
1. падбіва́ць; см. подби́ть 1;
2. портн. падбіва́ць, падшыва́ць;
подбива́ть ю́бку шёлком падбіва́ць (падшыва́ць) спадні́цу шо́ўкам;
3. перен., разг. (на что-л.) падбіва́ць; (подговаривать) падгаво́рваць; (подстрекать) падбухто́рваць;
ты подбива́л его́ на э́то ты падбіва́ў (падгаво́рваў, падбухто́рваў) яго́ на гэ́та;
4. (итог) прост. падбіва́ць, падво́дзіць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
задушы́ць, ‑душу, ‑душыш, ‑душыць; зак., каго-што.
1. Пазбавіць жыцця, гвалтоўна спыніўшы дыханне. Пагранічнікі.. накінуліся на дазорнага [немца]. Яны хацелі задушыць яго моўчкі, каб ён не ўзняў трывогу. М. Ткачоў. Пан і да аднаго доктара і да другога — ніхто не можа скулы вылечыць. А яна вось-вось задушыць яго. Якімовіч. // Не даць магчымасці дыхаць; атруціць (пра дым, пыл і пад.). — Хадзем, курцы, надвор, — сказаў Андрэй. — Тут пыл задушыць. Чарнышэвіч. // Разм. Загрызці, разарваць (пра драпежнікаў). Надоечы перад самым досвіткам жарабя задушылі [ваўкі]. Скрыган.
2. перан. Падавіць, не даць развіцца на поўную сілу. Задушыць паўстанне. □ Як ні імкнуліся царскія сатрапы задушыць баявое, рэвалюцыйнае купалаўскае слова, ім гэта не ўдавалася. Івашын. Максім адчуваў, як закіпае ў глыбіні грудзей злосць, і намагаўся задушыць яе. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асвятлі́ць, асвятлю, асветліш, асветліць; зак., каго-што.
1. Зрабіць светлай якую‑н. прастору; напоўніць святлом памяшканне. Мігун не вытрымаў і асвятліў мясцовасць ракетай. Алешка. З горна, як агнявая птушка, узляцела полымя, сыпанула іскрамі ў столь, зашумела і асвятліла кузню чырвоным бляскам. Чарнышэвіч. // Накіраваць святло на які‑н. прадмет, зрабіць яго бачным. [Цётка Марына] з ліхтаром нахілілася да.. [Раманенкі], асвятліла яго твар. Шамякін. // перан. Ажывіць, зрабіць радасным, вясёлым. Танкіст-музыка, як дзяўчына, Усмешкай твар свой асвятліў. Колас.
2. Забяспечыць асвятляльнымі прыстасаваннямі, прыборамі, устаноўкамі; правесці электрычнае святло. Асвятліць вуліцу. Асвятліць дом.
3. перан. Падрабязна расказаць пра што‑н., растлумачыць, зрабіць агляд чаго‑н. Асвятліць падзеі тыдня. □ [Лізунок:] — Вось, таварышы, дазвольце вам тое-сёе сказаць і, як кажуць, асвятліць пытанне, каб была нейкая яснасць. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́шка, ‑а; Р мн. ‑шак; н.
1. Памянш.-ласк. да вуха (у 2 знач.); маленькае вуха.
2. Тое, што і вуха (у 5 знач.). Каваль падняў звон за вушка і ўдарыў па ім каменем. Ваданосаў.
3. пераважна мн. (ву́шкі, ‑шак). Петлі ў абутку для замацавання яго на назе або нацягвання. Ад лапцей засталіся адны аборы і некалькі вушак. Якімовіч. [Тамашовы] боты.. былі звязаны разам за вушкі і перакінуты на плячах. Бядуля.
4. Дзірачка для ніткі ў іголцы.
5. пераважна мн. (ву́шкі, ‑шак). Страва, зробленая з кавалачкаў цеста з угорнутым у іх тварагом, грыбамі і пад.
•••
За вушка ды на сонейка — выкрыць, прыцягнуць да адказнасці каго‑н. [Левановіч:] А мы яго зараз за вушка ды на сонейка. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)