берагчы́ несов., в разн. знач. бере́чь; (здоровье — ещё) щади́ть;

б. дабро́ — бере́чь добро́;

б. збо́жжа ад псава́ння — бере́чь зерно́ от по́рчи;

б. сы́на — бере́чь сы́на;

б. як зрэ́нку во́ка — бере́чь как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

до́лжно безл., в знач. сказ. трэ́ба, патрэ́бна; (необходимо) неабхо́дна; (полагается) нале́жыць;

рабо́тать, как до́лжно працава́ць як след (як нале́жыць);

говори́ть то, что до́лжно гавары́ць то́е, што трэ́ба (што неабхо́дна);

так не до́лжно поступа́ть так не́льга (нямо́жна, не трэ́ба) рабі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ишь част., разг. бач; ба́чыш;

ишь ты а) бач ты; б) (как же) а як жа;

ишь (ты), так я тебе́ и дал! а як жа, так я табе́ і даў!;

ишь ты, что вы́думали! бач ты, што вы́думалі!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пі́саны

1. прич. пи́санный;

п. чарні́лам — пи́санный черни́лами;

п. неразбо́рліва — пи́санный неразбо́рчиво;

2. прил. пи́саный;

~ныя кні́гі — пи́саные кни́ги;

3. прил. пи́саный; расписно́й;

~ная дуга́ — пи́саная (расписна́я) дуга́;

як па ~нымкак по пи́саному;

ду́рням зако́н не ~нпосл. дурака́м зако́н не пи́сан;

не пры мне (табе́, ёй, ім) ~на — не при мне (тебе́, ей, им) пи́сано;

но́сіцца, як ду́рань з ~най то́рбайпогов. но́сится, как ду́рень с пи́саной то́рбой;

ві́ламі на вадзе́ ~напогов. ви́лами по воде́ пи́сано

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БЫЛІ́ЧКА,

жанр фальклору, кароткае вуснае апавяданне пра незвычайныя падзеі, якія быццам адбыліся ў сапраўднасці. Звычайна расказвае пра сустрэчы (герой часта на падпітку або ў нейкім замарачэнні) з чортам, русалкамі, ваўкалакам, мерцвяком, чалавекам-пярэваратнем, ведзьмаю, зачараванымі скарбамі. Жанравыя вытокі былічкі — у міфал. уяўленнях, павер’ях, пашыраных ва ўмовах патрыярхальнага сял. побыту ўсх. славян і інш. народаў. Па стылі былічкі блізкія да казак, паданняў, легендаў. Былічка, якая часта не мае цэласнай сюжэтнай формы, часам трансфармуецца ў бывальшчыну. У выніку згасання традыц. нар. вераванняў былічкі ператвараюцца ў займальныя вусныя аповяды, блізкія да казак, анекдотаў, жартаў і гумарэсак. Шмат былічак сабралі М.Федароўскі, А.Сержпутоўскі. Матывы былічак выкарыстоўвалі ў сваіх творах Я.Баршчэўскі («Шляхціц Завальня»), Ф.Багушэвіч («Палясоўшчык», «Дзядзіна»), Я.Колас («Страшнае спатканне»), Я.Купала, З.Бядуля і інш. бел. пісьменнікі.

Публ.:Federowski M. Lud białoruski. Т. 1—3. Kraków, 1897—1903; Сержпутовский А.К. Сказки и рассказы белорусов-полешуков. СПб., 1911; Яго ж Казкі і апавяданні беларусаў з Слуцкага павета. Л., 1926.

Літ.:

Бараг Л.Г. Сказочная фантастика и народные верования: (По материалам бел. фольклора) // Сов. этнография. 1966. № 5;

Яго ж. Сюжэты і матывы беларускіх народных казак. Мн., 1978;

Померанцева Э.В. Мифологические персонажи в русском фольклоре. М., 1973;

Зиновьев В.П. Быличка как жанр фольклора и ее современные судьбы // Мифологические рассказы русского населения Восточной Сибири. Новосибирск, 1987.

І.У.Саламевіч.

т. 3, с. 373

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Primoribus labris attingere aliquid

Дакрануцца да чаго-небудзь кончыкамі губ (г. зн. павярхоўна азнаёміцца з чым-небудзь).

Коснуться чего-либо кончиками губ (т. е. поверхностно ознакомиться с чем-либо).

бел. Чуў звон, ды не ведае, дзе ён. Чуў, што звоняць, ды не знае, у якой цэркві. Гавараць, гаманяць, але не ведаюць, дзе званяць.

рус. Слышал звон, да не знает, откуда он. Слышал звон, да не с той колокольни.

фр. Entendre sonner les cloches et ne pas savoir dans quelle paroisse (Слышать, как звонят колокола, но не знать, в каком приходе).

англ. To know from hearsay (Знать понаслышке).

нем. Es hat läuten hören, aber nicht schlagen (Слышно, как звонят, но не бьют). Es hat läuten hören, weiß aber nicht, in welchem Dorf (Слышно, как звонят, но не знают, в какой деревне). Es hat läuten hören, weiß aber nicht, wo die Glocken hängen (Слышно, как звонят, но не знают, где висят колокола).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

кру́пы (род. круп) ед. нет, в разн. знач. крупа́ ж.;

ры́савыя к. — ри́совая крупа́;

ве́цер біў у во́кны ле-дзяны́мі ~памі — ве́тер бил в о́кна ледяно́й крупо́й;

надзьму́цца як мыш на кру́пы — наду́ться как мышь на крупу́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падбо́р м.

1. (род. падбо́ру) в разн. знач. подбо́р;

заня́цца ~рам супрацо́ўнікаў — заня́ться подбо́ром сотру́дников;

ціка́вы п. карці́н — интере́сный подбо́р карти́н;

2. (род. падбо́ра) сапож. (каблук) подбо́р;

у п. — в подбо́р;

(як) на п. — (как) на подбо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пла́ваць несов., в разн. знач. пла́вать;

п. у мо́ры — пла́вать в мо́ре;

дрэ́ва ~вае — де́рево пла́вает;

п. на экза́менеразг. пла́вать на экза́мене;

ме́лка п. — ме́лко пла́вать;

п. як сыр у ма́сле — ката́ться как сыр в ма́сле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

колесо́ ко́ла, -ла ср., мн. ко́лы, -лаў;

махово́е колесо́ махаві́к, махаво́е ко́ла;

колесо́ форту́ны (сча́стья) ко́ла фарту́ны (шча́сця);

колесо́ исто́рии ко́ла гісто́рыі;

вставля́ть па́лки в колёса устаўля́ць па́лкі ў ко́лы;

как пя́тое колесо́ в теле́ге як пя́тае ко́ла ў калёсах.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)