Verbum

сваяўство́, -а́, н. (разм.).

1. Адносіны паміж людзьмі, якія маюць агульных продкаў, а таксама паміж сваякамі тых, хто пажаніўся.

Быць у сваяўстве з кім-н. С. зрабілася відам роднасці, сваяцтва.

2. перан. Падабенства, блізкасць па змесце, прыкметах, уласцівасцях.

Першыя вершы былі ў непасрэдным сваяўстве з Багдановічам.

сівы́, -а́я, -о́е.

1. Белы, серабрысты, які страціў афарбоўку (пра валасы); пасівелы, колеру попелу.

Сівыя вусы.

Сівая галава.

Сівая жанчына.

2. 3 прымессю белай шэрсці (пра футра).

С. каўнер.

С. каракуль.

3. перан. Які мае адносіны да старажытнасці, далёкага мінулага.

Сівыя вякі.

|| наз. сі́васць, -і, ж.

скланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

1. што. Змяняць іменныя часціны мовы па іх граматычных формах.

С. назоўнікі.

2. перан., каго-што. Часта ўпамінаць, многа гаварыць пра каго-, што-н. (звычайна непрыхільна; разм.).

|| зак. праскланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1 знач.).

|| наз. склане́нне, -я, н. (да 1 знач.).

сма́жыцца, -жуся, -жышся, -жыцца; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пад уздзеяннем агню рабіцца гатовым да ўжывання.

На пліце смажыцца мяса.

2. перан. Знаходзіцца на гарачыні, на спёцы (разм.).

С. на сонцы.

|| зак. засма́жыцца, -жыцца (да 1 знач.) і сасма́жыцца, -жыцца (да 1 знач.).

сме́лы, -ая, -ае.

1. Які не ведае страху, адважны, рашучы.

С. юнак.

С. ўчынак.

2. Наватарскі, нязвыклы, арыгінальны.

Смелая тэма выступлення.

С. кампазіцыйны прыём.

3. перан. Які выходзіць за межы прынятага, не зусім сціплы.

Смелае дэкальтэ.

С. жарт.

|| наз. сме́ласць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

смяро́тны, -ая, -ае.

1. Які жыве не вечна, якога чакае смерць.

Усе людзі смяротныя.

2. Які выклікае смерць.

Смяротная доза яду.

3. Тое, што і смертны (у 3 знач.).

С. прысуд.

Смяротная кара.

4. перан. Крайні ў сваім праяўленні, вельмі моцны.

Смяротная нуда.

|| наз. смяро́тнасць, -і, ж.

сноп, снапа́, мн. снапы́, снапо́ў, м.

1. Звязаны пук зжатых сцёблаў збажыны і некаторых іншых культур.

С. жыта.

2. перан., чаго. Паток чаго-н. (прамянёў, пылу і пад.).

С. яркага святла.

◊

Як сноп (паваліцца, упасці і пад.) — цяжка, усім целам.

|| прым. снапо́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

спружы́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак. і (рэдка) зак.

1. Змяняць (змяніць) сваё становішча пад уздзеяннем якой-н. сілы і вяртацца (вярнуцца) ў ранейшае становішча пасля спынення гэтага ўздзеяння; аказваць (аказаць) супраціўленне ціску.

Кладка спружыніць пад нагамі.

2. перан., што. Напружваць, рабіць (зрабіць) пружыністым, пругкім (разм.).

С. мускулы.

страка́ты, -ая, -ае.

1. Такі, паверхня якога пакрыта палоскамі, плямамі розных колераў; рознакаляровы.

Стракатая тканіна.

С. дыван.

2. перан. Які вылучаецца неаднароднасцю, разнастайны, з розных элементаў.

С. склад насельніцтва.

3. Плямісты, разнашэрсны (пра масць жывёл); рознага апярэння (пра птушак).

С. дзяцел.

С. конь.

|| наз. страка́тасць, -і, ж.

сці́плы, -ая, -ае.

1. Стрыманы ў паводзінах, абыходжанні, просты і прыстойны, пазбаўлены ганарыстасці.

С. чалавек.

С. працаўнік.

2. перан. Абмежаваны, нязначны, невялікі, якога ледзь хапае.

Сціплая зарплата.

Сціплыя вынікі працы.

4. Просты, звычайны, без прэтэнзій на раскошу.

Сціплая мэбля.

Сціпла (прысл.) апранацца.

|| наз. сці́пласць, -і, ж.