Verbum

расплаці́цца, -плачу́ся, -пла́цішся, -пла́ціцца; зак.

1. з кім-чым. Заплаціць грошы каму-н. за што-н., разлічыцца за паслугі.

Р. з даўгамі.

2. перан., з кім. Адпомсціць, разлічыцца за прычыненую крыўду.

Р. з ворагам.

3. перан. Панесці пакаранне за што-н.

Здраднік расплаціўся за свае дзеянні.

|| незак. распла́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. распла́та, -ы, ДМ -пла́це, ж.

расста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. каго-што. Размясціць, паставіць якім-н. чынам, парадкам.

Р. кнігі на паліцах.

2. што. Паставіць так, каб павялічылася адлегласць паміж чым-н.

Р. ногі.

3. што. Рассунуўшы, устанавіць для карыстання што-н. рассоўнае, раскладное.

Р. раскладушку.

|| незак. расстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. расстано́ўка, -і, ДМ -но́ўцы, ж. (да 1 знач.).

раўнава́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.

1. Стан спакою, у якім знаходзіцца цела пад уздзеяннем роўных, процілегла накіраваных сіл.

Устойлівая р.

2. Устойлівае становішча, устойлівасць.

Страціць раўнавагу.

3. перан. Устойлівыя суадносіны паміж чым-н.

Экалагічная р.

4. перан. Стан спакою, ураўнаважанасці, нармальны стан духоўнага і маральнага жыцця.

Вывесці з раўнавагі.

|| прым. раўнава́жны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

рызыкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; незак.

1. Ісці на рызыку, рабіць рызыкоўны ўчынак.

Ён не баіцца р.

2. кім-чым. Падвяргаць каго-, чаго-н. рызыцы (у 1 знач.).

Р. жыццём.

3. з інф. Ісці на ўчынак, звязаны з магчымымі непрыемнасцямі.

Р. заблудзіцца ў лесе.

|| аднакр. рызыкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).

скры́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

Чатырохструнны смычковы музычны інструмент высокага тэмбру.

Сола на скрыпцы.

◊

Першая скрыпка —

1) вядучая скрыпка ў аркестры;

2) пра чалавека, якому належыць галоўная, уплывовая роля ў чым-н.

|| прым. скрыпі́чны, -ая, -ае.

С. клас.

○

Скрыпічны ключ (спец.) — знак на нотным радку, які ўстанаўлівае вышыню і назву высокага гуку.

спіса́цца, спішу́ся, спі́шашся, спі́шацца; спішы́ся; зак.

1. Звязацца з кім-, чым-н. праз перапіску.

С. са сваімі аднакурснікамі.

2. У маракоў, авіятараў і пад.: звольніцца, выйсці ў запас (спец.).

С. з карабля.

3. Зрасходавацца пры пісьме; прыйсці ў непрыгоднасць (пра аловак, пяро і пад.).

Стрыжань спісаўся.

|| незак. спі́свацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. спіса́нне, -я, н. (да 2 знач.).

спрача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Весці спрэчкі (у 1 знач.); сварыцца.

Дзядзькі спрачаліся не на жарт.

2. Аспрэчваць права на валоданне чым-н.

С. за кватэру.

3. перан. Супраціўляцца чаму-н., змагацца з кім-н.

С. з нягодамі і нястачамі.

4. Выступаць у спрэчках (у 4 знач.).

|| зак. паспрача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1, 3 і 4 знач.).

счыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Распазнаць даныя, атрымаць ці здабыць інфармацыю, запісаную на якім-н. носьбіце.

С. штрыхавы код тавару.

С. файл.

2. што з чым. Чытаючы, параўнаць і зверыць (які-н. тэкст).

С. гранкі з рукапісам.

|| незак. счы́тваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. счы́тванне, -я, н. і счы́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

тачы́ць², 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., то́чыць; незак.

1. што. Грызучы, праядаючы, рабіць дзіркі ў чым-н., пашкоджваць што-н. (пра насякомых, грызуноў).

Шашаль точыць хату.

2. перан., каго-што. Неадступна мучыць, паступова пазбаўляючы сіл (пра хваробу, думкі, пачуцці і пад.).

|| зак. патачы́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -то́чыць; -то́чаны (да 1 знач.).

трэ́ці, -яя, -яе.

1. гл. тры.

2. Асабіста не зацікаўлены ў чым-н., што датычыцца дзвюх другіх асоб; пабочны.

Трэцяя старана.

3. Не галоўны па значэнні, не першаразрадны.

Т. сорт.

Іграць трэція ролі.

4. Які атрымліваецца пры дзяленні на тры.

Трэцяя частка.

5. у знач. наз. трэ́цяе, -яга, н. Страва, якая падаецца пасля другой; салодкая страва.

На трэцяе кампот.