Verbum

апры́чніна, -ы, ж.

1. гіст. Сістэма надзвычайных мер, ажыццёўленая царом Іванам IV Грозным для разгрому баярска-княжацкай апазіцыі і ўмацавання самадзяржаўя.

2. Частка дзяржаўных тэрыторый, якія знаходзіліся ў кіраванні цара Івана IV і служылі яму апорай у насаджэнні сваёй палітыкі.

3. Спецыяльнае войска цара Івана IV для правядзення яго палітыкі, высочвання і выкаранення «крамолы».

|| прым. апры́чны, -ая, -ае.

Апрычнае войска.

Апрычныя ўладанні.

або́йма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Металічная рамка для патронаў, якая ўстаўляецца ў магазінную каробку агнястрэльнай зброі; колькасць патронаў у такой рамцы.

А. патронаў.

2. Скаба, абруч і пад., якія служаць для замацавання частак машын, збудаванняў і пад. (спец.).

Жалезабетонная а.

3. перан. Шэраг, набор чаго-н. (пра тое, што з’яўляецца адно за адным; разм., часцей неадабр.).

Цэлая а. аргументаў.

службо́вы, -ая, -ае.

1. гл. служба, служыць.

2. Другарадны, дапаможны.

Зробленыя падлікі маюць толькі службовае значэнне.

3. У граматыцы: словы, якія прызначаны для выражэння граматычных сувязей і адносін, не знамянальныя.

Службовыя часціны мовы.

4. Пра сабак: які адносіцца да парод, што дрэсіруюцца для патрэб спецыяльных службаў.

Службовае сабакаводства.

Выстаўка службовых сабак.

|| наз. службо́васць, -і, ж. (да 3 і 4 знач.).

спатка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. з кім-чым. Трапіцца насустрач, сысціся з кім-н., рухаючыся з супрацьлеглых бакоў.

С. на вуліцы.

2. з кім. Сысціся для сумеснага правядзення часу, па справе, для спартыўнай барацьбы, спаборніцтва; убачыцца з кім-н.

Спаткаліся мацнейшыя шахматысты.

3. Выявіцца, трапіцца.

У кнізе спаткаліся вельмі цікавыя цытаты.

|| незак. спатыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. спатка́нне, -я, н.

ту́мба, -ы, мн. -ы, тумб і -аў, ж.

1. Невысокі слупок каля дарогі або тратуара.

Бетонная т.

2. Падстаўка для чаго-н. у выглядзе слупка.

3. Круглае збудаванне для наклейвання аб’яў, афіш і пад.

Рэкламная т.

4. перан. Пра тоўстага непаваротлівага чалавека (часцей жанчыну) (разм., зневаж.).

|| памянш. ту́мбачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 2 знач.).

чака́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Штэмпель для выбівання відарысаў на паверхні металічных вырабаў (манет, медалёў і пад.).

2. Адбітак відарыса на паверхні металічнага вырабу; чаканка.

3. Слясарны інструмент у выглядзе зубіла, прызначаны для чаканкі.

4. Старажытная ручная халодная зброя — разнавіднасць баявой сякеры з доўгім дзяржаннем і насаджаным на яго вузкім лязом у выглядзе дзюбы, а таксама малаткападобным абухом на канцы (гіст.).

чарні́ла, -а, н.

Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.

Пісаць чарнілам.

Чорнае ч.

○

Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.

|| прым. чарні́льны, -ая, -ае.

Ч. прыбор.

Чарнільная пляма.

○

Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.

◊

Чарнільная душа (уст., неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.