łeb, łba
м.
1. галава (жывёлы);
łeb koński — конская галава;
2. разм., экспр. даўбешка; мазгаўня; розум, мазгі;
zakuty łeb разм. тупіца; доўбня; ёлупень;
na łeb na szyje разм. а) на злом галавы;
стрымгалоў; як мага хутчэй;
kocie łby — брук; камяні ў бруку;
łeb w łeb — лоб у лоб;
łeb do góry! разм. вышэй галаву!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ancient
[ˈeɪnʃənt]
1.
adj.
1) стараве́чны, старажы́тны
ancient history — старажы́тная гісто́рыя
ancient times — старада́ўнасьць f.
2) старада́ўны
an ancient temple — старада́ўная сьвяты́ня
3) ве́льмі стары́
an ancient city — ве́льмі старо́е ме́ста
4) старамо́дны
2.
n.
ве́льмі стары́ чалаве́к, галава́ ро́ду; заснава́льнік ро́ду
•
- the ancients
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
кацяло́к, ‑лка, м.
1. Памянш. да кацёл; невялікі кацёл. Вечарамі загараліся вогнішчы, засынаючы іскрамі зорнае неба, у кацялках булькаў чай і ў змроку плыла то гарэзная, то ціхая і задуменная песня. Грахоўскі. // Невялікая металічная пасудзіна з дужкай і глыбокай накрыўкай, у якой вараць страву ў палявых умовах і з якой ядуць. Салдацкі кацялок.
2. Цвёрды мужчынскі капялюш з акруглым верхам і вузкімі палямі. Перад пачаткам канцэрта з’явіўся сівабароды чалавек у кацялку, чорным .. гарнітуры. Лужанін.
3. Разм. пагард. Галава. Кацялок варыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ламані́на,
Разм.
1. Тупыя працяглыя болі ў касцях, суставах, мышцах. Хоць і адчувалася яшчэ ламаніна ў касцях і кружылася галава, але Рыгор узяўся за справу. Барашка.
2. перан. Знішчэнне, разбурэнне чаго‑н. старога, традыцыйнага; ломка. [Ячны:] — Я гэта, брат, чытаў нядаўна «Цаліну» і думаў, — няўжо і ў нас, калі калгас будзем рабіць, такая самая ламаніна пачнецца, як там?.. Брыль. // Неспакой, беспарадак, мітусня, выкліканыя нечаканай пераменай. Брат раптам ажывіўся і гаварыў далей: — Ламаніна там нейкая ідзе... І што цікава,.. што ламаніну.. распачалі жанчыны. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасярэ́браны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад пасерабрыць.
2. у знач. прым. Пакрыты тонкім слоем серабра. Моўчкі [Віцінг] прайшоў у куток да шафы, адчыніў дзверцы, дастаў чорную пляшку і дзве пасярэбраныя чаркі. Асіпенка.
3. перан.; у знач. прым. Серабрысты, сівы. Твар худы, а густая кароткая пасярэбраная барада і глыбока схаваныя вочы робяць [бацьку] яшчэ худзейшым. Галавач. Галава [гаспадара] з шырокім ілбом акаймавана з бакоў і ззаду кучаравымі пасярэбранымі валасамі. В. Вольскі. Увайшоў Готфрыд Габер, з пасярэбранымі скронямі, прыгожы, з пранізлівымі вачыма. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
boleć
I bol|eć
незак. балець;
głowa mię ~i — у мяне (мне) баліць галава
II незак. бедаваць; сумаваць; журыцца;
boleć nad czym — журыцца (бедаваць) аб чым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Каструбава́ты ’шурпаты’, ’шорсткі’ (ТСБМ, БРС). Параўн. рус. коструба́тий ’шурпаты’, ’лахматы’. Параўн. і ў іншых слав. мовах: укр. ко́струб ’неахайны’, коструба́тий, чэш. kostrba ’узлахмачаная галава’, kostrbatý ’каравы, шурпаты’, польск. kostrubaty і г. д., Фасмер, 2, 349. Поўны агляд слав. форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 11, 163, які выстаўляе праформы *kostrъba, *kostroma. Паводле Фасмера, 2, 349, звязана з рус. косте́рь і роднаснымі; Трубачоў выстаўляе зыходнае *kostra ’шкілет, касцяк’, ’кастрыца, адзеравянелая частка сцябла льну’. Слова *kostra роднаснае, паводле Трубачова, 159, славянскаму *kosterь. У аснове гэтых утварэнняў ляжыць слова *kostь (гл.). Параўн. яшчэ кастры́ва ’крапіва’, кастры́ца (гл.). Гл. таксама агляд Слаўскага, 2, 531–532.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аве́чы ове́чий; бара́ний;
а. лой — бара́ний жир;
~чая шэрсць — ове́чья шерсть;
а. сыр — ове́чий сыр;
◊ ~чая — галава́ бара́нья башка́; ело́вая голова́;
воўк у ~чай шку́ры — волк в ове́чьей шку́ре;
адалью́цца во́ўку ~чыя слёзкі — посл. отолью́тся во́лку ове́чьи слёзки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
напру́жанне ср., в разн. знач. напряже́ние;
галава́ бале́ла ад — ~ння голова́ боле́ла от напряже́ния;
рабо́та патрабу́е вялі́кага ~ння сіл — рабо́та тре́бует большо́го напряже́ния сил;
рука́ дрыжы́ць ад ~ння — рука́ дрожи́т от напряже́ния;
ток высо́кага ~ння — ток высо́кого напряже́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
kręcić się
kręc|ić się
незак.
1. круціцца; варочацца;
2. віцца;
łzy ~ą się w oczach — слёзы наварочваюцца;
w głowie mi się ~i — у мяне галава кружыцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)