наменклату́ра, ‑ы, ж.
1. Пералік, сукупнасць назваў, тэрмінаў, якія ўжываюцца ў якой‑н. галіне навукі, вытворчасці і пад. Хімічная наменклатура. Наменклатура вырабаў. Наменклатура запасных частак.
2. Пералік бухгалтарскіх рахункаў. Старшы бухгалтар зробіць абаротны, пасля сальдав[ан]ы баланс, прыложыць да яго калькуляцыі і формы, патрэбныя па наменклатуры — і справаздача гатова. Скрыган.
3. Спіс кадравых пасад, якія зацвярджаюцца вышэйшай арганізацыяй.
[Лац. nomenclatura — пералік, спіс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наперабо́й, прысл.
Перабіваючы, перарываючы адзін аднаго. Стукаюць малаткі наперабой. □ Буль... буль... буль... — наперабой спадаюць у падстаўленыя гладышы буйныя звонкія кроплі. Ваданосаў. — Дзень добры, жанкі! — загучалі наперабой галасы гасцей. Мележ. // Стараючыся зрабіць што‑н. першым, раней за другога. — Сядай да нас! — наперабой запрашалі [Сяргея] салдаты. Гурскі. Хлопцы наперабой пачынаюць шукаць, якіх частак не хапае, што трэба замяніць. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
або́йма, ‑ы ж.
1. Металічная рамка для патронаў, якая ўстаўляецца ў магазінную каробку агнястрэльнай зброі. Абойма патронаў. □ У кішэнях падпальшчыкаў ляжалі пісталеты, абоймы з патронамі. Новікаў. // Колькасць патронаў у такой рамцы. Выпусціць абойму патронаў.
2. Дэталь, прыстасаванне ў выглядзе скабы. абруча і пад., якія служаць для змацавання частак машын, збудаванняў і пад. Жале заве тонкая абойма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збо́рка 1, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
Дзеянне паводле дзеясл. збіраць — сабраць (у 6 знач.); злучэнне частак механізмаў, канструкцый і пад. для атрымання гатовага вырабу. Зборка станка. Зборка дома. Працэс зборкі.
збо́рка 2, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Складка на адзежыне, матэрыяле. Спадніца ў зборкі. □ Змітрок расшпіліў каўнер, разгладзіў зборкі кужэльнай вышыванай кашулі. Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трая́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Разм. Прадмет, які мае тры аднолькавыя часткі або складаецца з трох аднолькавых частак. Траянка баравікоў. Траянка арэхаў.
2. Абл. Мука з сумесі грэчкі, пшаніцы і ячменю. Пазычыць кулёк траянкі.
3. Абл. Страва з пшанічнай мукі. яец і салодкага малака, у якую мачаюць бліны. Смачней за траянку стравы не знойдзеш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дубальто́вы
(польск. dubeltowy, ад с.-н.-ням. dubbelt)
які складаецца з двух аднародных або падобных прадметаў, частак; падвойны (напр. д-ыя рамы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кля́мар
(ст.-польск. klamra, klamer, ад с.-в.-ням. klamer)
жалезны прут або паласа з загнутымі канцамі для мацавання драўляных частак будынка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
курвату́ра
(лац. curvatura = крывізна)
ледзь прыкметная крывізна прамалінейных частак будынка, якая выкарыстоўваецца для ліквідацыі аптычных скажэнняў і для ўзмацнення пластычнай выразнасці архітэктуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
паліме́ры
(гр. polymeres = які складаецца з многіх частак)
арганічныя рэчывы, малекулы якіх складаюцца з вялікай колькасці простых звенняў з рознай атамнай структурай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэгулява́ць
(польск. regulować, ад лац. regulare)
1) прыводзіць што-н. у пэўную сістэму, падпарадкоўваць пэўнаму правілу;
2) наладжваць правільнае ўзаемадзеянне частак механізма.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)