вышэ́йшы, ‑ая, ‑ае.
1. Выш. ст. да прым. высокі (у 1–3 знач.).
2. Галоўны, кіруючы. Вышэйшы суд. Вышэйшыя органы ўлады.
3. Самы высокі па ступені развіцця. Вышэйшы жывёльны свет. Вышэйшыя грыбы. Вышэйшая нервовая дзейнасць.
4. Наступны за сярэднім (у сістэме асветы). Вышэйшая адукацыя. Вышэйшая навучальная ўстанова.
•••
Вышэйшая ступень параўнання гл. ступень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зача́так, ‑тка, м.
1. Першапачатковая форма чаго‑н., здольная да далейшага развіцця; зародак. Зачатак плода.
2. перан. Першае праяўленне, пачатак чаго‑н. Зачаткі культуры. □ Першым сур’ёзным зачаткам пралетарскай партыі ў Расіі быў створаны У.І. Леніным у 1895 годзе «Саюз барацьбы за вызваленне рабочага класа». «Полымя».
3. Астатак органа, які страціў сваё значэнне; рудымент.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АДМАЎЛЕ́ННЕ АДМАЎЛЕ́ННЯ,
адзін з асн. законаў дыялектыкі, які характарызуе агульную структуру развіцця як неабходнасць паступальнага працэсу з момантамі адноснай паўтаральнасці і цыклічнасці (зняцце, паўторнае адмаўленне, узаемапераход процілегласцяў, вяртанне да нібыта старога і інш.). Упершыню сфармуляваны Гегелем. Паводле яго вучэння, цыклічнасць развіцця мае форму руху ад зыходнага стану аб’екта праз яго адмаўленне да ліквідавання самога гэтага адмаўлення. Так, катэгорыя якасці (непасрэдная, унутраная пэўнасць рэчы) адмаўляецца колькасцю (апасродкаваная, знешняя пэўнасць), а колькасць «здымаецца» ў катэгорыі меры (якаснай колькасці, ці колькаснай якасці). Гегель надаваў трыядзе (зыходны момант — адмаўленне — адмаўленне адмаўлення) асаблівае значэнне як спосабу руху лагічных паняццяў. Разам з тым ён трактаваў яе толькі як знешні бок пазнання. Таму няма ніякіх падстаў атаясамліваць дыялектычнае паняцце развіцця ўвогуле з трыядамі. Пошукі трыяды як існуючых асобных ступеняў адзінага працэсу ў многіх выпадках вядуць да грубай схематызацыі рэальнай рэчаіснасці. У тым ці іншым сваім выглядзе адмаўленне ранейшых формаў існавання — неабходная ўмова развіцця ў любой сферы рэчаіснасці. Разам з тым у самім характары адмаўлення ёсць аб’ектыўная магчымасць момантаў паўторнасці і вяртання да нібыта старога, нелінейнасці працэсу развіцця. Аднаўленне ў вышэйшай стадыі некаторых рысаў ніжэйшай абумоўліваецца ўзаемапераходам процілегласцяў адна ў адну, зніжэннем узроўню арганізацыі сістэмы пры яе дэструкцыі, захаваннем пераемнасці адмаўляючага і адмаўляемага ў актах зняцця і трансфармацыі. Адмаўленне адмаўлення закон у інтэграцыі сваіх рысаў выяўляецца ў спецыфічных працэсах прыроды і чалавечай гісторыі і з асаблівай нагляднасцю — у сучасных сац. Падзеях.
Ю.А.Харын.
т. 1, с. 113
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
стымуля́цыя
(лац. stimulatio)
паскарэнне або ўзмацненне развіцця, актывізацыя дзейнасці чаго-н. (напр. с. росту раслін, с. дзейнасці сардэчнай мышцы).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
абрэвія́цыя
(лац. abbreviatio = скарачэнне)
1) утварэнне абрэвіятур;
2) скарачэнне індывідуальнага развіцця органаў або іх частак у жывёльных арганізмаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
арха́іка
(гр. archaikos = стары, устарэлы)
1) старажытнасць, старадаўнасць;
2) ранні перыяд развіцця архітэктуры і выяўленчага мастацтва Стараж. Грэцыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
бластацы́ста
(ад бласта- + цыста)
стадыя развіцця зародка мнагаклетачных жывёл і чалавека, якая наступае ў выніку дзялення аплодненай яйцаклеткі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
генуі́нны
(лац. genuinus = прыроджаны, першасны)
які належыць да прыроджаных захворванняў і анамалій развіцця арганізма (напр. г-ая эпілепсія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
каге́рэр
(англ. coherer, ад лац. cohaerere = звязвацца)
прыбор, які ў пачатковы перыяд развіцця радыётэхнікі выкарыстоўваўся як дэтэктар радыёхваль.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мегалабла́сты
(ад мегала- + бласты)
чырвоныя крывяныя клеткі зародкаў вышэйшых пазваночных на ранніх стадыях развіцця, буйныя, здольныя да дзялення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)