Нака́з ’запрашэнне’, ’паведамленне, апавяшчэнне’, ’наказ’ (Яруш., Гарэц.; валож., Жыв. сл.; Яўс.). Ад наказа́ць ’паведаміць праз каго-небудзь (запрашэнне, вестку)’, да казаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прываро́жка (прываро́шка) ’звычай, павер’е’ (паст., Сл. ПЗБ). Субстантыў ад прываражы́ць < варажы́ць (гл.) ’у забабонных уяўленнях — варажбой выклікаць любоў, прыхільнасць да каго-небудзь’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кары́сць, -і, ж.

1. Добрыя, спрыяльныя вынікі для каго-, чаго-н.

Прынесці к. радзіме.

2. Матэрыяльная выгада для каго-, чаго-н.; прыбытак.

Мець к. са сваёй працы.

◊

Гаварыць на карысць каго-чаго — служыць доказам, пацвярджэннем дадатных якасцей каго-, чаго-н.

На карысць каго-чаго —

1) са станоўчымі вынікамі для каго-, чаго-н.

Справа вырашылася на карысць работніка;

2) дзеля чыёй-н. выгады, карысці.

Змена месца службы пайшла яму на карысць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Прыве́т ’зварот да блізкага пры сустрэчы’ (ТСБМ; шчуч., Сл. ПЗБ), пріве́тка ’прывітанне’ (Бяльк.), прывітанка ’тс’ (Нік. Очерки); сюды ж дзеясловы прыве́ціць ’прыязна, ласкава сустрэць каго-небудзь, аднесціся да каго-небудзь’ (ТСБМ, Бяльк., Ян.), прыве́ціцца ’прывітацца’ (чэрв., Сл. ПЗБ), прывіта́ць, прывіта́цца (Мік., Байк. і Некр., Пал., ТСБМ; воран., ашм., ігн., Сл. ПЗБ). Маючы на ўвазе ст.-слав., балг. і ст.-рус. формы, можна выказаць меркаванне аб працягу прасл. *privětiti > *privětъ, якое ў сваю чаргу з’яўляецца прэфіксальным утварэннем ад добра адлюстраванага ў славянскіх мовах прасл. *vět‑ (у другой ступені чаргавання — *vit‑). Укр. привіт ’прывітанне, вітанне’, привіта́ти ’прыняць каго-небудзь, павітацца з кім-небудзь’, привіта́тися ’павітацца’, привіта́ння ’прывітанне, вітанне’, рус. приве́т ’прывітанне’, приве́тить ’даць станоўчы адказ свату жаніха пры першым наведванні нявесты’, привита́тъ ’ветліва, ласкава адносіцца, звяртацца да каго-небудзь, берагчы каго-небудзь’, стараж.-рус. привитати ’знайсці прытулак’, привѣтъ ’вітанне, зварот; выслоўе, слова; намер’, польск. przywitać się ’прывітацца’, балг. привѐт, прѝвет ’прывітанне’, ст.-слав. привитати ’пасяліцца, знайсці прытулак’, ’намер, (добрая) задума’. Аб развіцці значэнняў лексем, звязаных з *vit‑/vět‑, падрабязней гл. Рудніцкі, 1, 400; ЭСБМ, 2, 165–166; гл. таксама Фасмер, 3, 363; ЕСУМ, 4, 569 (прасл. *privětъ выводзіцца з *privětiti); БЕР, 5, 701.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

насчёт предлог с род. нако́нт (каго, чаго); (о, об) аб (кім, чым), пра (каго, што);

насчёт э́того нако́нт гэ́тага;

говори́ть насчёт де́нег гавары́ць нако́нт гро́шай (пра гро́шы).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

обдава́ть несов.

1. (обливать) абліва́ць;

2. (охватывать, пронизывать) ахо́пліваць, ахапля́ць, павява́ць (на каго, што, чым-небудзь);

3. перен. аго́ртваць, павява́ць (на каго, што, чым-небудзь); см. обда́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

обороти́ться прост.

1. (повернуться) павярну́цца;

2. перен. (принять иное течение) павярну́цца;

3. (превратиться) фольк. перавярну́цца (у каго); ператвары́цца (у што); абярну́цца (у каго, у што, кім, чым).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

подура́читься

1. падуры́цца; (пошалить) падурэ́ць, (долго) пападу́рваць, пападурэ́ць;

2. (посмеяться над кем, над чем) пасмяя́цца (з каго, з чаго); (долго, неоднократно) папасме́йвацца, папасмяя́цца (з каго, з чаго).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

постига́ть несов.

1. (понимать) разуме́ць; спасціга́ць; (охватывать умом) ахо́пліваць (ро́зумам);

2. (поражать кого-л., случаться с кем-л.) здара́цца (з кім); спатыка́ць (каго); спасціга́ць (каго); см. пости́гнуть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

пазбяга́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. пазбегнуць.

2. каго-чаго і з інф. Унікаць каго-, чаго-н., ухіляцца ад каго-, чаго-н.

П. знаёмых.

П. сустракацца з кім-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)