му́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Ціха вурчаць, утвараючы гукі «мур-мур». Выгінаючы спіну, [кот] муркае і трэцца аб гаспадарову нагу. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палата́льны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які вымаўляецца з дадатковым пад’ёмам сярэдняй часткі языка да паднябення; мяккі (аб зычных гуках). Палатальныя гукі.

[Ад лац. palatalis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асана́нс, ‑у, м.

Паўтарэнне ў вершы аднолькавых або падобных галосных гукаў; недакладная рыфма, у якой супадаюць толькі націскныя галосныя гукі.

[Фр. assonance.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раката́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. ракатаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Раніцой Ілонку разбудзіла гучнае ракатанне матора. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тупаце́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. тупацець, а таксама гукі гэтага дзеяння. Нечакана Максімка пачуў тупаценне соцень ног. Гамолка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шаркатлі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які ўтварае гукі, падобныя на шарканне, шаркае. Старая хата поўніцца грукатам сякер, шаркатлівым звонам пілы. Хадановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

даляце́ць, -лячу́, -ляці́ш, -ляці́ць; -ляці́м, -леціце́, -ляця́ць; -ляці́; зак.

1. Летучы, дасягнуць якога-н. месца.

Д. да Хабараўска.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Распаўсюдзіцца, дасягнуць якога-н. месца (пра гукі, пахі і пад.).

З вуліцы даляцелі трывожныя крыкі.

|| незак. далята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пстры́каць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго-што. Даваць пстрычкі каму-н.

П. па лбе.

2. чым і без дап. Утвараць кароткія рэзкія гукі.

П. пальцамі.

3. перан. Злавацца, выказваючы незадавальненне (разм.).

Чаго пстрыкаеш, чым незадаволены?

|| аднакр. пстры́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні́.

|| наз. пстры́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шыпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак.

1. Утвараць глухія гукі, якія нагадваюць доўгі гук «ш».

Гадзюка шыпіць.

Шыпеў газавы струмень.

2. перан. Гаварыць здушаным ад злосці голасам (разм.).

3. перан. Вымаўляць доўгі гук «ш», патрабуючы цішыні.

|| наз. шыпе́нне, -я, н. і шып, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ашамётак ’нерухавае дзіця, адзетае ў рыззё не свайго памеру’ (КЭС, лаг.). Ад шамятаць ’выдаваць ’прыглушаныя гукі; ціха есці; рваць што-небудзь на дробныя кавалачкі і інш.’, параўн. рус. шеметать ’праводзіць час без справы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)