Verbum

рысава́цца, -су́юся, -су́ешся, -су́ецца; -су́йся; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца, паўставаць ва ўяўленні.

У далечыні рысуюцца абрысы гор.

Знаёмы вобраз рысаваўся ва ўяўленні (перан.).

2. Старацца паказаць сябе з выгаднага боку, выклікаць чым-н. інтарэс да сябе.

Р. перад людзьмі.

|| наз. рысо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 2 знач.).

сасцёбаць, -аю, -аеш, -ае; -аны і сасцяба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак. (разм.).

1. каго-што. Збіць, сцябаючы чым-н.

С. траву.

С. куст парэчак.

2. што. Сапсаваць, зрабіць непрыгодным сцябаючы (пра пугу).

С. пугу.

3. каго (што). Удараючы пугай, дубцом, пакрыць пісагамі шкуру жывёлы.

|| незак. сасцёбваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. сасцёбванне, -я, н.

спадаро́жнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каму. Ісці, ехаць разам з кім-н., быць яго спадарожнікам.

С. знаёмым у паездцы на экскурсію.

2. перан., каму-чаму. Знаходзіцца з нечым у непарыўнай сувязі, адбывацца адначасова або ўслед за чым-н.

Яму заўсёды спадарожнічала ўдача.

Песня і музыка спадарожнічаюць людзям усё жыццё.

|| наз. спадаро́жнічанне, -я, н.

страсць, -і, мн. -і, -е́й, ж.

1. Нястрымнае каханне, моцнае пачуццёвая цяга, захапленне.

Загарэцца страсцю да каго-н.

2. Моцнае захапленне чым-н., аддача ўсіх сваіх душэўных сіл якой-н. справе; натхненне, уздым, запал.

Са страсцю гаварыць, выступаць.

3. Пастаянная прыхільнасць да чаго-н., моцная цяга да чаго-н.

С. да кніг.

Тэатр — мая с.

трапята́ць, -пячу́, -пе́чаш, -пе́ча; -пячы́; незак.

1. Дрыжаць, рухацца, варушыць чым-н.

Лісце трапятала на ветры.

Верабей трапеча крыламі.

2. Мільгаць (пра агонь, святло і пад.).

Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.

3. Узмоцнена, часта біцца (пра сэрца).

Сэрца трапятала ад радасці.

4. Адчуваць страх перад кім-н.

Перад ім кожны трапеча.

|| наз. трапята́нне, -я, н.

трыбушы́ць, -бушу́, -бу́шыш, -бу́шыць; -бу́шаны; незак. (разм.).

1. каго (што). Патрашыць, вымаць вантробы з забітай жывёліны.

2. перан., што. Разварочваць, разрываць што-н., даставаць, вымаць усё тое, што знаходзіцца ў чым-н.

Т. чамадан.

3. перан., каго-што. Рабіць вобыск, трэсці каго-н. (груб.).

|| зак. вы́трыбушыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны (да 1 і 2 знач.).

трэ́сціся, трасу́ся, трасе́шся, трасе́цца; трасёмся, трасяце́ся, трасу́цца; тро́сся, трэ́слася; трасі́ся; незак.

1. Часта хістацца, калаціцца.

Лісты ціха трэсліся.

Рукі трасуцца.

2. Падскокваць (пры яздзе па няроўнай дарозе).

Ехалі, трэсліся па камяністай дарозе.

3. перан. Хвалявацца за каго-, што-н.

Т. над дзецьмі.

4. перад кім-чым і без дап. Адчуваць страх, боязь.

Т. перад начальствам.

ушанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак.

1. каго-што. Выказаць пашану, павагу каму-, чаму-н.

У. чыю-н. памяць.

У. сваёй прысутнасцю.

У. памяць мінутным маўчаннем.

2. каго (што). Урачыста павіншаваць у сувязі з чым-н.

У. юбіляра.

|| незак. ушано́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. ушано́ўванне, -я, н.

|| наз. ушанава́нне, -я, н.

Ваенныя ўшанаванні.

харч, -у, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Тое, што спажываюць, чым жывяцца, ежа.

Мясны х.

Нешта ж ты змізарнеў на гарадскіх харчах.

2. Корм для жывёлы.

Нарыхтаваць харчу жывёле на зіму.

3. перан. Тое, што з’яўляецца крыніцай роздуму, разважанняў.

Даць х. для мозгу.

◊

На харчах святога Антонія (разм., жарт.) — недаядаючы, галадаючы.

|| прым. харчо́вы, -ая, -ае.

харчава́нне, -я, н.

1. гл. харчавацца, харчаваць.

2. Паступленне і засваенне пажыўных рэчываў, неабходных для жыццядзейнасці жывога арганізма.

3. Тое, чым хто-н. харчуецца; характар, якасць ежы.

Дыетычнае х.

4. Прыпасы прадуктаў.

Сяляне дзяліліся з партызанамі харчаваннем.

○

Грамадскае харчаванне — сістэма забеспячэння насельніцтва ежай праз сталовыя, рэстараны, закусачныя і інш.

|| прым. харчава́льны, -ая, -ае.

Х. пункт.