Вірава́ць ’утвараць віры, круціць, бурліць’, (перан.) ’кіпець, бурліць’ (БРС, КТС; КЭС, лаг.). Укр. вирувати ’бурліць, кіпець’, польск. wirować ’паварочвацца кругом, круціцца вакол чаго-небудзь, над чым-небудзь’; ’надаваць чаму-небудзь віровы рух’, wirować (po wsi) ’бадзяцца па хатах’. Утворана ад вір 1 (гл.) і ітэратыўнага суф. ‑ава‑ (< прасл. ‑ova‑ti). Сюды ж віравацца, віраванне (КТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
навалі́ць, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак.
1. што і чаго. Налажыць, узваліць што‑н. на каго‑, што‑н. Наваліць сучча на агонь. □ Паставілі [друкарскі станок] у кутку каля ложка, пакінулі на яго коўдру, зверху навалілі адзежы. Арабей. Назаўтра цэлы дзень балелі рукі, ныла спіна, нібы хто наваліў на яе цяжкі камень. Хадановіч. // перан. Ускласці на каго‑н. многа работы, абавязкаў. — Пшанічны! — паклікаў старшына. — Давай памагай. Што на аднаго хлопца наваліў столькі [работы]. Быкаў.
2. чаго. Налажыць, накідаць у беспарадку многа чаго‑н. Каля падвала навалілі нямала розных скрынак: відаць, усё з магазіна выкідвалі. Даніленка.
3. чаго. Нагрузіць, накласці многа чаго‑н. Наваліць воз дроў. Наваліць машыну зямлі.
4. звычайна безас. што і чаго. Нападаць у вялікай колькасці (пра лісце, снег і пад.). І хоць тут [у лесе] было зацішней, але снегу жваліла ў пояс, і быў ён жорсткі, [сынкі]. Лынькоў. Месцамі.. [пурга] наваліла высокія гурбы, а месцамі амаль да самай зямлі вылізала снег сваім калючым ледзяным языком. Бяганская.
5. безас. Прыйсці, сабрацца ў вялікай колькасці. На першы вечар народу наваліла поўная школа, нават месцаў не хапала. Колас.
6. чаго. Зрабіць, прыгатаваць шляхам валення ў вялікай колькасці. Наваліць валёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адмо́ўна нареч.
1. отрица́тельно; неодобри́тельно;
а. адно́сіцца да чаго-не́будзь — отрица́тельно относи́ться к чему́-л.;
а. адазва́цца — неодобри́тельно (отрица́тельно) отозва́ться;
2. предосуди́тельно;
а. паво́дзіць сябе́ — предосуди́тельно вести́ себя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ма́ска ж., в разн. знач. ма́ска;
◊ каме́дыя ма́сак — коме́дия ма́сок;
зняць (скі́нуць) ~ку — снять (сбро́сить) ма́ску;
сарва́ць ~ку — сорва́ть ма́ску;
пад ~кай — (каго, чаго) под ма́ской (кого, чего)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
прыстасава́нне ср.
1. (да каго, чаго) приспособле́ние (к кому, чему), примене́ние (к кому, чему);
п. да но́вых умо́ў рабо́ты — приспособле́ние (примене́ние) к но́вым усло́виям рабо́ты;
2. (механизм) приспособле́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
кі́снуць несов., прям., перен. ки́снуть;
малако́ ~не — молоко́ ки́снет;
няма́ чаго́ к., трэ́ба бра́цца за рабо́ту — не́чего ки́снуть, ну́жно бра́ться за рабо́ту;
◊ к. ад сме́ху — ки́снуть от сме́ха
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
сцяг м., в разн. знач. зна́мя ср.; (в поэтической речи — ещё) стяг;
с. палка́ — зна́мя полка́;
◊ трыма́ць высо́ка сцяг — держа́ть высоко́ зна́мя;
пад сця́гам — (чаго) под зна́менем (чего)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ты́чыцца (каго, чаго) несов. каса́ться, име́ть отноше́ние (к кому, чему);
гэ́та мяне́ не т. — э́то меня́ не каса́ется;
гэ́та не т. спра́вы — э́то не име́ет отноше́ния к де́лу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
range2 [reɪndʒ] v.
1. выстро́йваць у рад; ста́віць па пара́дку;
range books on the shelf according to size размяшча́ць на палі́цы кні́гі па фарма́це
2. (along) распасціра́цца, распаўсю́джвацца; цягну́цца ўздоўж (чаго-н.)
3. : be ranged against smb./smth. аб’ядна́цца су́праць каго́-н./чаго́-н.
4. вага́цца;
range from/between вага́цца ў пэ́ўных ме́жах;
ran ge in size/length/price вага́цца ў паме́ры/даўжыні́/цане́
5. вандрава́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Нічо́га ’нічога; нядрэнна; абы-як’ (Нас., Сл. ПЗБ, Касп.), ’нічога, нішто сабе’ (Ян.), нычо́го ’дрэнна, нічога’ (Клім.), нічаго́ ’нічога, так сабе’ (Бяльк.), нічо́го ’нічога’ (Сцяшк.), укр. нічо́го ’нічога’, рус. ничего́ ’нічога; зусім; так сабе’, польск. рэдка niczego ’нічога; зусім’, чэш. ničeho ’нічога’, славац. ničoho ’тс’, в.-луж. ničeho, ničoho ’тс’, серб.-харв. nȉčego ’тс’. Пераважна паўн.-слав. утварэнне з *ni (адмоўе) і *čego (пытальны займеннік), гл. што. Экспрэсіўныя дэрываты: нічо́гачка, нічо́гачкі (Яўс., Нас.), нічагу́сі (⁺ні‑чаго‑сі, гл. сёй), нічогу́сенькі (ТС), нічагу́сенька, нічагусенькі, нічоге́нькі (Нас., Касп., Ян.), нічагу́ські (Сл. ПЗБ), нічагуткі (⁺ні‑чаго‑т‑кі, Бяльк.), нычогутько (⁺ні‑чого‑ти‑ко, гл. той, Клім.), нічаге́нечкі (Мат. Маг.). Развіццё семантыкі ад нейтральнага ’нічога’ да рознай градацыі адмоўных значэнняў на падставе спалучэнняў нічога дрэннага, нічога асаблівага ’так сабе, нядрэнна’, да нічога добрага ’абы-як, дрэнна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)