Лупляке́ ’маслякі’ (дзятл., Сл. ПЗБ), лупякі́, лупяке́ ’тс’ (лід., навагр., дзятл., там жа; навагр., Сцяшк.). Да лупі́ць 1. Параўн. таксама лупе́нік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Літае́жлівы ’пераборлівы ў ядзе’ (маз., З нар. сл.). Да люты і есці (гл.). Параўн. таксама беласт., люб. лютае́жлівы ’тс’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Музь! ’шмыг’ (Ян.). Да слав. утварэнняў з коранем mug‑/muz‑/muzg‑/myzg‑ (гл. Куркіна, Этимология–1972, 64–68. Гл. таксама мызь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Нехарма́тны, нехорматны, нехорму́тньі ’вельмі непрыгожы, непрывабны’, нехорму́цье ’непрыгожасць, непрывабнасць (таксама і пра чалавека)’ (ТС). Ад хорма ’форма’, гл: харматны ’спрытны, прыгожы'
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пазор ’час перад світаннем’ (Сцяшк. Сл.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад *пазорыць < зорыць (гл.), г. зн. ’час, калі становіцца відно’. Параўн. таксама наступнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Палу́чка ’заработная плата’ (ТСБМ). Новае запазычанне з рус. разм. полу́чка ’тс’. Дзеяслоў палуча́ць ’атрымліваць’, палучы́ць ’атрымаць’, відаць, таксама з рус. получи́ть.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́ршэ ’перш, першы раз’ (ТС), пэршэ ’перш-наперш’ (драг., Сл. ПЗБ). Да перш (гл.). Параўн. таксама польск. pierwsze, pierso ’першы раз’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прабі́тнік ’непаседа’ (Інстр.), прабітны ’пранырлівы’ (Мат. Гом.). Да прабіць. Параўн. таксама разбітым (гл.), рус. пробойный ’пранырлівы’, чэш. probity ’пранырлівы, пракуда; махляр’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пралётма ’хутка’ (Нас.). Ад праляцець з суф. ‑ма. Аб суфіксацыі гл. Карскі 2-3, 67. Параўн. таксама чэш. letmo ’мелькам, мімаходам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыгла́баць ’прыбраць да рук’ (Байк. і Некр.). Прэфіксальнае ўтварэнне да гла́баць ’забіраць, рабаваць’ (гл.). Гл. таксама ЕСУМ, 1, 518 (пад глаби́на).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)