траякі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да трох крыніц; які праяўляецца ў трох выглядах, відах. Траякая выгада. Траякае значэнне. ▪ — А ты, дуда, які хлеб хочаш есці? — запытаў дзед Самуіла і пасадзіў хлопца сабе на калена. — Ёсць траякі: чорны, белы і ніякі. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́скі 1, ме́ські ’гарадскі’ (Бяльк.), ’местачковы’ (ТС). Ст.-рус. мѣский ’тс’, якое з мѣстский (XVI ст.). Да ме́ста 1 (гл.).
Ме́скі 2 ’здобны, пышны (аб пірагу)’ (Нар. Гом.). З польск. miejski ’гарадскі’ (якое са ст.-польск. mieśćki) у словазлучэнні chleb miejski ’хлеб з пшанічнай мукі, пытляванай не да канца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падскро́бак ’апошні сын або дачка’ (Шат., Сл. ПЗБ, Інстр. I), ’апошні снег’ (Інстр. I), падскрэ́біш ’малы хлеб з астаткаў цеста; апошні сын або дачка’, падскрэ́буш ’саскрэбенае цеста з дзяжы, што засталося на закваску’ (Сцяшк. Сл.), падскро́бка, падскрэ́бка, пыдскрэ́бка ’маленькая булка з астаткаў цеста’ (ТС). Да падскрабаць < скрабці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́ківа ’выпяканне’: хлеб своего пеківа (ТС). Утворана пры дапамозе суф. ‑іва (са значэннем ’прадмет — вынік дзеяння’) ад пе́кці < пячы́ (гл.), дзе ‑к‑ — другаснае і ўзнікла ў выніку аднаўлення прасл. *‑k‑ (*pekti ’пячы’) праз аналогію да дз. 1 ас. адз. л. цяп. часу *pekǫ > бел. пяку. Параўн. печыва (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zarobić
зак.
1. зарабіць;
zarobić na życie — зарабіць на хлеб;
zarobić sobie na pochwałę — заслужыць пахвалу;
2. (цеста) замяшаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дзялі́ць несов., в разн. знач. дели́ть; (на члены — ещё) члени́ть;
дз. паро́ўну — дели́ть по́ровну;
дз. на ча́сткі — дели́ть (члени́ть) на ча́сти;
тава́рышы ~лі́лі ўсё папала́м — това́рищи дели́ли всё попола́м;
дз. дроб на дроб — дели́ть дробь на дробь;
◊ дз. ску́ру незабі́тага мядзве́дзя — дели́ть шку́ру неуби́того медве́дя;
дз. хлеб і соль — дели́ть хлеб и соль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ляпе́ш 1, лепе́ш, лэпе́ш ’праснак’, ’няўдалы, ацеслівы хлеб’, ’тоўсты блін з цёртай бульбы, змешанай з мукою’, ’нязграбны, тоўсты чалавек’ (Шат., Вешт., Янк. 1). Зах.-укр. лепу́х ’закалец на хлебе’. Да больш архаічнага ляпёх ’тс’ (гл.).
*Ляпе́ш 2, лепе́ш ’пячнік’ (мазыр., Шатал.). Прасл. рэгіяналізм, утвораны пры дапамозе суфікса ‑ešь. Да ляпі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
векша, ‑ы, ж.
Абл. Вавёрка. За шкуркі ён [дзядуля] мае і цукар, і хлеб, і ўсё, што належыць да людскіх патрэб, бо тыя здабыткі нясе не ў шынок: — у наш, у савецкі, нясе гарадок, а там — поўнай мерай адмераць яму за собаля, векшу, за лета — зіму... Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кубак, ‑бка, м.
1. Невялікая, звычайна з ручкай, фарфоравая гліняная ці іншая пасудзіна для піцця. Лукаш апетытна еў з чыгуна бульбяную кашу, кусаў хлеб і запіваў з вялікага белага кубка малаком. Ермаловіч.
2. Ваза з каштоўнага матэрыялу, што ўручаецца пераможцу ў спартыўным спаборніцтве як прыз. Пераходны кубак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ператрымаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Пратрымаць вельмі доўга, даўжэй, чым трэба. Ператрымаць негатывы ў праявіцелі. Ператрымаць хлеб у печы.
2. Патрымаць неаднаразова ў сваіх руках што‑н. або ўсё, многае. Спачатку [Маша] падавала цяжкія снапы барабаншчыку: ёй хацелася ператрымаць іх усе ў сваіх руках. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)