свой, свайго́,
1.
2.
3. Уласцівы толькі дадзенай асобе або прадмету; своеасаблівы.
4. Прызначаны для каго‑, чаго‑н.; адпаведны, належны.
5. Які знаходзіцца ў сваяцкіх, сяброўскіх або іншых блізкіх адносінах, звязаны месцам жыхарства, сумеснай працай, агульнымі інтарэсамі і пад.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БАТА́ЛЬНЫ ЖАНР
(ад
жанр выяўленчага мастацтва, які адлюстроўвае ваенныя сцэны і баявыя дзеянні. Яму ўласцівае імкненне
Батальныя сюжэты вядомыя з глыбокай старажытнасці: сцэны перамог над ворагам, алегарычныя і сімвалічныя вобразы ў рэльефах, размалёўках і дробнай пластыцы
У
Літ.:
Садовень В.В. Русские художники-баталисты XVIII—XIX веков. М., 1955;
Бродский В. Советская батальная живопись.
Орлова М. Искусство Советской Белоруссии. М., 1960;
Дробов Л.Н. Живопись Советской Белоруссии (1917—1975
Шматаў В.Ф. Сучасная беларуская графіка
Беларуская савецкая скульптура.
М.Л.Цыбульскі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДАСТАЕ́УСКІ Фёдар Міхайлавіч
(11.11.1821, Масква — 9.2.1881),
Творы Д. зрабілі велізарны ўплыў на
Тв.:
А.М.Адамовіч, Р.І.Баравік (тэатр).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зуб (
1. (
2. (
○ во́чныя зу́бы — глазны́е зу́бы;
карэ́нны з. — коренно́й зуб;
з. му́драсці — зуб му́дрости;
мало́чныя зу́бы — моло́чные зу́бы;
◊ вастры́ць — (тачы́ць) зу́бы точи́ть зу́бы;
вы́рваць з зубо́ў — вы́рвать из зубо́в;
глядзе́ць у зу́бы — смотре́ть (гляде́ть) в зу́бы;
лама́ць зу́бы — лома́ть зу́бы;
з. за з. — зуб за зуб;
з. на з. не папада́е — зуб на́ зуб не попада́ет;
зу́бы загаво́рваць — загова́ривать зу́бы;
зу́бы з’е́сці — зу́бы съесть;
палажы́ць зу́бы на палі́цу — положи́ть зу́бы на по́лку;
ні ў з. наго́й — ни в зуб ного́й;
ле́зці к чо́рту ў зу́бы — лезть чёрту в пасть;
мець з. — (на каго) име́ть зуб (на кого), (против кого);
на адзі́н з. — на оди́н зуб;
не па зуба́х — не по зуба́м;
ні ў з. — ни в зуб;
праз зу́бы — сквозь зу́бы;
ска́ліць (прадава́ць) зу́бы — ска́лить зу́бы;
сця́ўшы (сці́снуўшы) зу́бы — сти́снув зу́бы;
тра́піць на зу́бы — попа́сть на зу́бы;
трыма́цца рука́мі і зуба́мі — держа́ться зуба́ми;
узбро́ены да зубо́ў — вооружённый до зубо́в;
на гало́дны з. — проголода́вшись;
спіць хоць зу́бы вы́беры — спит без за́дних ног;
во́ка за во́ка, зуб за зуб —
до́ранаму каню́ ў зу́бы не глядзя́ць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бок, бо́ка і бо́ку,
1.
2. Напрамак на мясцовасці.
3. Мясцовасць, краіна.
4. Месца, справа або злева ад сярэдняй лініі.
5. Прастора злева і справа.
6. Месца (мясцовасць), якое знаходзіцца на нейкай адлегласці ад чаго‑н.
7. Чалавек ці група людзей, якія супрацьстаяць другому чалавеку ці групе.
8. Састаўная частка, элемент чаго‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даць, дам, дасі́, дасць; дадзі́м, дасце́, даду́ць;
1. Уручыць, перадаць з рук у рукі.
2. Аддаць у карыстанне; забяспечыць чым‑н.
3. Надзяліць чым‑н.
4. Арганізаваць, наладзіць (баль, абед і г. д.).
5. Прынесці як рэзультат чаго‑н.
6. Выявіцца як вынік дзеяння, стану і пад. (пра з’яўленне чаго‑н. у чым‑н.).
7. Стварыць умовы для чаго‑н.; дазволіць зрабіць што‑н., адбыцца чаму‑н.
8. З многімі назоўнікамі ўтварае спалучэнні са значэннем таго ці іншага дзеяння ў залежнасці ад сэнсу назоўніка.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
dać
1. даць;
2. аддаць;
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пакі́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Адпраўляючыся куды‑н., не ўзяць з сабой.
2. Адпраўляючыся куды‑н., аддаць, перадаць каму‑н.
3. Прыберагчы, адкласці, схаваць для каго‑, чаго‑н., з якой‑н. мэтай.
4. Выйсці, пайсці адкуль‑н. (часова або назаўсёды).
5. Прымусіць або прапанаваць застацца дзе‑н., працягваць знаходзіцца ў якім‑н. месцы.
6. Захаваць у якім‑н. стане, не змяніць чыйго‑н. стану, становішча.
7. Прызначыць кім‑н., у якасці каго‑н.
8.
9.
10. Выклікаць што‑н. пасля сябе, паслужыць прычынай з’яўлення чаго‑н.
11. Не даць чаго‑н., пазбавіць чаго‑н.
12.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацягну́ць, ‑цягну, ‑цягнеш, ‑цягне;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Накіравацца ў якім‑н. напрамку.
10.
11.
12.
13.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зняць, зніму, знімеш, зніме;
1. Дастаць, узяць зверху ці з паверхні чаго‑н. (тое, што ляжыць, вісіць, стаіць на чым‑н.).
2. Здзець тое, што было апранута, завязана; вызваліцца ад якога‑н. адзення, покрыва і пад.
3. Спыніць дзеянне чаго‑н.; адмяніць.
4. Сабраць, садраць, зрэзаць тое, што пакрывае якую‑н. паверхню ці з’яўляецца верхнім слоем чаго‑н.
5. Сабраць пасля паспявання (збажыну, плады, агародніну).
6. Адклікаць з якой‑н. работы, заняткаў (звычайна для іншай работы, заняткаў).
7. Забіўшы, звязаўшы і пад., абясшкодзіць, пазбавіць магчымасці дзейнічаць.
8. Вызваліць ад работы, звольніць з пасады.
9. Адмовіцца ад чаго‑н. (вылучанага, прапанаванага); адмяніць, аб’явіць несапраўдным.
10. Дакладна аднавіць, скапіраваць, пераносячы на што‑н. (памер, формы, аб’ём, змест і пад.).
11. Адлюстраваць на фота- ці кінаплёнцы; сфатаграфаваць.
12. Узяць у наймы.
13. Перакласці верхнюю частку стасаваных карт уніз перад раздачай іх ігракам.
14. Спыніць дзейнасць каго‑, чаго‑н., выключыць адкуль‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)