ва́рвар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У старажытных грэкаў і рымлян: пагардлівая назва чужаземца.
2. Некультурны, грубы, жорсткі чалавек.
Фашысцкія варвары.
|| ж. ва́рварка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (да 2 знач.; разм.).
|| прым. ва́рварскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
арда́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. о́рды, орд і арда́ў, ж.
1. гіст. Назва дзяржаўнага аб’яднання ў старажытных цюркскіх вандроўных народаў.
Залатая а.
2. перан. Варожае войска; натоўп, банда, зграя.
Фашысцкія орды.
|| прым. арды́нскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сінь, -і, ж.
1. Сіні колер; сіняя прастора, сіняя паверхня (пра мора, неба, паветра).
Марская с.
Не змераць вокам шыр палёў і неба с.
2. У горнай справе — назва некаторых руд, якія маюць сіні колер.
Медная с.
Жалезная с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АРМА́ТА,
1) старажытная назва артыл. гарматы, якая з’явілася на Русі ў 2-й пал. 14 ст. 2) Назва на Беларусі, Украіне, у Літве і Польшчы ў 15—17 ст. разнастайнай зброі і засцерагальнага ўзбраення.
3) Назва артылерыі бел. гарадоў і замкаў у 15—17 ст.
т. 1, с. 487
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ве́рмахт, ‑а, М ‑хце, м.
Назва ўзброеных сіл фашысцкай Германіі ў 1935–1945 гг., разгромленых Савецкай Арміяй у час Вялікай Айчыннай вайны.
[Ням. Wehrmacht.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аме́га, ‑і, ДМ амезе, ж.
Назва апошняй літары грэчаскага алфавіта.
•••
Ад альфы да амегі гл. альфа.
Альфа і амега гл. альфа.
[Грэч. o mega.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апліка́та, ‑ы, М ‑каце, ж.
У геаметрыі — назва аднаго з трох лікаў, які вызначае становішча пункта ў прасторы адносна прамавугольнай сістэмы каардынатаў.
[Лац. applicata — прыкладзеная.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абісі́нцы, ‑аў; адз. абісінец, ‑нца, м.; абісінка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. абісінкі, ‑нак; ж.
Ранейшая назва асноўнага насельніцтва Эфіопіі (Абісініі); эфіопы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імерэці́ны, ‑аў; адз. імерэцін, ‑а, м.; імерэцінка, ‑і, ДМ; мн. імерэцінкі, ‑нак; ж.
Назва грузінаў, якія насяляюць Імерэцію — гістарычную вобласць Грузіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каза́-дзераза́, казы-дзеразы, ж.
Фальклорная назва казы. — Дзе ж твая каза-дзераза: ваўкі з’елі, ці мо ў заячую хату схавалася? Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)