Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паго́да, -ы, ДМ -дзе, ж.
Стан атмасферы ў дадзеным месцы, у дадзены час; добрае надвор’е.
Марозная п.
Хто дажджом косіць, той пагодай сушыць (з нар.). Рабіць пагоду (перан.: мець рашаючае значэнне ў якой-н. справе). Чакаць з мора пагоды (перан.: знаходзіцца ў чаканні чаго-н. няпэўнага).
|| памянш.паго́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (разм.).
|| прым.паго́дны, -ая, -ае (спец.).
Пагодныя ўмовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыстаць да вельмі нагрэтага дна і сценак пасудзіны.
Варэнне прыкіпела да чыгуна.
2.перан., да каго-чаго. Ужыв. пераважна са словамі «душа», «сэрца» і пад. Захапіўшыся, вельмі прывязацца да чаго-н.
Душой п. да мора. П. сэрцам да работы.
|| незак.прыкіпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закры́ты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад закрыць.
2.узнач.прым. Які мае дах, сцены; крыты. Закрыты вазок. □ Малако прывезлі ў закрытай зялёнай машыне.Пальчэўскі.
3.узнач.прым. Не для ўсіх даступны. Закрыты партыйны сход. Закрыты конкурс.
4.узнач.прым. Скрыты, не яўны; унутраны. Закрытая форма туберкулёзу.
•••
Закрытае галасаваннегл. галасаванне.
Закрытае морагл.мора.
Закрытае пісьмогл. пісьмо.
Закрытая навучальная ўстановагл. установа.
Закрыты складгл. склад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замо́рскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца за морам. Даўно заморскія краіны Гукнулі ў вырай журавоў.Бялевіч.
2. Прывезены з-за мора, які прыбыў з-за мора. Заморскія госці. Заморскія тавары. □ За сталом він заморскіх крыніца цякла, Бегла музыка ўкруг на паўмілі.Купала.// Замежны, чужаземны, уласцівы чужым краям. Заморская мода.
3.(звычайнаўспалучэннісасловамі «цуд», «дзіва» і пад.). Уст. Пра што‑н. незвычайнае, нябачанае, дзіўнае. Заморскае дзіва. Заморскіх цуды. Заморскі звер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхвалява́ны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад расхваляваць.
2.узнач.прым. Які моцна хвалюецца, бурны (пра мора, возера, раку і пад.). Краіна падобная была да расхваляванага мора, над якім .. грукочуць грымоты.Самуйлёнак.
3.узнач.прым. Які моцна хвалюецца, непакоіцца; расстроены. Апусцілі заслону, выйшаў ніўскі настаўнік, падняў руку, каб суцішыць расхваляваных дзяцей.Пальчэўскі.Расхваляваны ішоў я на ўрок, і на ўроку ў тлумачэннях маіх не было ранейшага складу і ладу.Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
буру́н, ‑а, м.
Пеністыя хвалі на мелкай мясціне мора або над рыфам. Параход.. адцягнулі ад пірса буксіры, і, густа задыміўшы і ўзняўшы пеністы бурун за кармой, ён паплыў, набіраючы ход.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насе́льнік, ‑а, м.
Той, хто насяляе данае месца. Насельнікі гарадоў. Насельнікі вады. □ Вярнуліся з мора, з экскурсіі ў горы насельнікі дома.Каваль.Эх, лес!.. Нібы думкі ён ведае сваіх насельнікаў.Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбярэ́жжан Strand m -es, -e, Küste f -, -n (мора); Úfer n -s, - (ракі, возера)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)