шапкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

Разм.

1. Уніжальна прасіць каго‑н. аб чым‑н. [Зыдор Пніцкі:] — У мяне, каб не схлусіць вам, сані вельмі нялюдскія, а шапкаваць перад людзьмі, каб пазычыць .. дык... Чорны.

2. Рабалепстваваць, нізкапаклоннічаць. [Карл Раманоўскі:] — Можа, нам усім прыйдзецца дамоў вярнуцца. Вельмі бо надаела шапкаваць перад панам. Як ні ўгаджай — усё роўна кепска. С. Александровіч. // Вітацца, знімаючы шапку. [Кацярына:] Як апранеш ты [Рыгор] бурку з башлыком, боты добрыя абуеш, запражэш стаенніка ў вазок, ды як паедзем на кірмаш, дык усё мястэчка залюбуецца, гледзячы на нас. Нашы вясковыя хамулы толькі шапкаваць будуць перад намі. Крапіва. // перан. Залішне слугаваць каму‑н.; падхалімнічаць перад кім‑н. [Леапольд Гушка:] — То нам не трэба тут лішне шапкаваць перад гэтым дапытнікам. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

coś

нешта; штосьці;

coś wam przynieśliśmy — мы нешта вам прынеслі;

coś pięknego! — гэта нешта (штосьці) цудоўнае!

coś takiego! — ну, ведаеце!;

coś go nie widać — нешта (штосьці) не відаць яго;

coś w tym jest — нешта ў гэтым ёсць;

coś niecoś — сёе-тое; крыху; што-небудзь

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пух пух, род. пу́ху м.;

ко́зий пух казі́ны пух;

лебя́жий пух лебядзі́ны пух;

◊

ры́льце в пуху́ ры́льца ў пуху́;

в пух и прах у пух і прах, нашчэ́нт, ушчэ́нт, датла́;

ни пу́ха, ни пера́ ні пу́ху, ні пе́р’я; ляшчы́ ды акуні́;

Ни пу́ха, ни пера́ — К чёрту Ры́бна вам — Хоць не ры́бна, зато́е ю́шна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

грэх

1. сущ. (род. граху́) м., в разн. знач. грех;

2. в знач. сказ., разг. грех, грешно́;

г. вам так гавары́ць — грех (грешно́) вам так говори́ть;

◊ браць г. на душу́ — брать грех на́ душу;

з грахо́м папала́м — с грехо́м попола́м;

няма́ чаго́ грахі́ таі́ць — не́чего греха́ таи́ть;

як на г. — как на грех;

дале́й ад граху́ — от греха́ пода́льше;

смяро́тны г. — смерте́льный грех;

першаро́дны г. — перворо́дный грех;

што пра́ўда, то не г. — посл. что пра́вда, то не грех;

нядо́ўга і да граху́ — до́лго ли до греха́;

і смех і г. — погов. и смех и грех;

ра́да б душа́ ў рай, ды грахі́ не пуска́юць — посл. рад бы в рай, да грехи́ не пуска́ют;

прапа́ў мех — на ба́цьку г. — погов. с больно́й головы́ на здоро́вую

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

по́спех м

1. Erfólg m -(e)s, -e, Fórtschritt m -(e)s, -e; Gelíngen n -s (удача);

зы́чу [жада́ю] Вам по́спеху! ich wünsche Íhnen viel Erfólg!;

мець по́спех Erfólg háben; gut ábschneiden* (разм);

карыста́цца по́спехам Zúspruch háben (пра даклад і г. д.);

не мець по́спеху kéinen Erfólg háben; dúrchfallen* vi (s) (праваліцца);

2. (дасягненне) Léistung f -, -en; Erfólg m;

дамагчы́ся зна́чных по́спехаў bedéutende Erfólge erzíelen;

рабі́ць по́спехі Fórtschritte máchen, vórwärts kómmen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

бале́ць

1. (пра фізічны боль) schmérzen vi, wéhtun* аддз vi;

што Вам балі́ць? was tut Íhnen weh?, wo háben Sie Schmérzen?;

мне балі́ць галава́ ich hábe Kópfschmerzen, der Kopf tut mir weh;

2. перан (за якую-н каманду і да т. п.) Ánhänger (einer Mánnschaft) sein;

◊ мне душа́ балі́ць mir ist weh ums Herz, es tut mir in der Séele weh (па кім-н, чым-н um A)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

твар м Gesícht n -(e)s, -er; Ángesicht n -(e)s, -e(r);

твар у твар [тварам у твар, тварам да твару] von Ángesicht zu Ángesicht;

гэ́та вам да твару das steht Íhnen (gut), das kléidet Sie;

◊ не ўда́рыць [не ўпа́сці] тварам у гразь разм sich nicht blamíeren [blóßstellen], die Próbe bestéhen*;

ён змяні́ўся з твару er sieht ganz verstört aus;

ве́даць у твар каго-н j-n vom Séhen [dem Ánsehen nach] kénnen*;

◊ твар бе́лы, а душа́ чо́рная ≅ schöne Haut, hässliche Gedánken

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

патра́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.

Разм.

1. Папасці, пацэліць. Агата, як ўтрапёная, бегала па хаце, нацягвала на сябе кофту, але не магла патрапіць у рукавы. Сабаленка. [Бадзюля] доўга яшчэ трымаў трубку, пасля хацеў павесіць на рычаг, не патрапіў, і яна, бразнуўшы, упала на лаву. Пташнікаў.

2. Апынуцца дзе‑н., трапіць куды‑н. Калі каму трэба патрапіць на самы бераг да рачных трамваяў, трэба пераходзіць па спецыяльных жалезных мастках, перакінутых праз вуліцу. Лынькоў. — Ну і дзіва! Як гэта ты [Анэтка] патрапіла да нас? Хадкевіч.

3. Дагадзіць, унаравіць каму‑н. — Можаш ісці, Харчанка, — кажа маёр салдату. — А мне, мабыць, гаспадыня паможа тут разабрацца. — Можа, не патраплю я вам? Скрыган. [Чарнавус:] — Я так і на сходзе сказаў: старасць! Не магу я ўжо цяпер паспець усюды, патрапіць усім... Кулакоўскі.

4. Змагчы, здолець зрабіць што‑н., даказаць што‑н. Я б патрапіў сказаць, Што і я чалавек, Што і мне гараваць Надаела ўвесь век. Купала. Путрамант падкрэслівае, што Танк першы ў заходнебеларускай літаратуры патрапіў глыбока ўнікнуць у стыхію беларускай мовы і тварыць з яе высокія мастацкія вартасці. Шырма. Пытанне было такое недарэчнае, такое неспадзяванае, што ніхто не патрапіў у першую хвіліну знайсці на яго адказ. Колас. [Раіна:] «Заруба маніць вам, Бо толькі я патраплю адшукаць Дарогу ў лагер, ведаючы там І дрэва кожнае і кожны пень». Танк.

•••

Патрапіць у тон (пад густ) — сказаць ці зрабіць што‑н. дарэчы, прыемнае каму‑н. Анатоль адказваў скупа, быццам баяўся не патрапіць .. [Рыгору] у тон. Асіпенка. Захоча Богут, зробіць ласку, Адно патрап яму пад густ. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хаце́ць несов. хоте́ть; жела́ть;

◊ як хо́чаце (хо́чаш) — как хоти́те (хо́чешь); как вам (тебе́) уго́дно;

хо́чаш не хо́чаш — хо́чешь не хо́чешь; во́лей-нево́лей;

еш — не хачу́ — ешь — не хочу́;

не х. ве́даць — не хоте́ть знать;

чаго́ ле́вая нага́ хо́ча — чего́ ле́вая нога́ хо́чет;

ко́лькі хо́чаш; ко́лькі душа́ хо́ча — ско́лько душе́ уго́дно;

чаго́ б хаце́ў слеп, каб ба́чыў свет — погов. е́сли бы да кабы́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

за́раз, прысл.

1. У сучасны момант, у гэты час, цяпер. Усе цяпер на копцы бульбы, Дораг зараз кожны дзень. Панчанка. Дзе раней быў мох, там зараз канюшыны стог. З нар. // Толькі што, зусім нядаўна. Расказаная зараз гісторыя. // У самым скорым часе, хутка (пра дзеянні, падзеі, якія маюць вось-вось адбыцца). Ціха, дзеці, калі ласка, Раскажу вам зараз казку. Муравейка.

2. (звычайна з часціцай «жа»). Неадкладна, у гэты ж момант. [Цімафею Міронавічу] закарцела тады як-небудзь паказаць .. сваю сілу, зараз жа, неадкладна праверыць дзейнасць яе на якім-небудзь аб’екце. Зарэцкі.

зара́з, прысл.

Адразу, за адзін раз, адначасова. Рабіць дзве работы зараз. □ Богут ветлівым паклонам Гасцей вітае дарагіх І раскрывае сваё лона, Каб прытуліць зараз дваіх. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)