уве́рсе, прысл.
У верхняй частцы чаго‑н.; угары; проціл. унізе. Над дзвярыма ўверсе была вялікая шчыліна. Чорны. // У вышыні (у паветры, у небе). Уверсе пікіраваў самалёт. М. Ткачоў. У сонечныя дні стары Гарась, выбраўшыся з хаціны, вобмацкам апускаўся на палена пад стромкім, амаль высахлым дубам, які толькі высока ўверсе зелянеў дзвюма галінамі. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Анты́хрыст ’супраціўнік Хрыста > бязбожнік > неміласэрны’; анціхрыст (Нас.), анчихрыст (Рам; Карскі 1, 363); ст.-бел. антихристъ (XVI ст. Гіст. мовы 1, 307). Ст.-рус. антихрьстъ, ст.-слав. антихрьстъ. Агульнаславянскае слова. У розных славянскіх мовах развіты пераносныя лаянкавыя адценні гэтага слова, амаль ва ўсіх народных славянскіх мовах сустракаюцца фанетычныя змены, напр., субстытуцыя ц/ч замест т, таму нельга катэгарычна сцвярджаць на аснове формы з анці‑ аб яе паходжанні праз рус. мову, а на анты‑ праз польск. Напэўна, тут пераход у народную мову з царкоўнай, у якой з ст.-грэч. Ἀντίχριστος (Шанскі, 1, А, 117).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паў- ’палова, палавіна’, ’папалам’, ’не зусім, амаль’ (ТСБМ, Шпіл., Нас.). Да прасл. polъ (укр. пів‑, рус. пол‑, пол, польск., н.-луж. pół, в.-луж. poł, палаб. pöl‑a, чэш. půl, славен. pȏl, серб.-харв. по̑, макед. пол, балг. пол, полът, ст.-слав. полъ. Прасл. роlъ, роднаснае да алб. palë ’бок, партыя, раздзел’, іран. pahl ’бок’, рашорвск. pahalaw ’бок, край, рабро’, а таксама марыйск. pdlak, удмурцк. эрзянск. pelʼ ’палавіна’, макшанск. pįale, эст. pool, фін. puoli ’тс’, ’бок’. Настратычнае. Махэк (499) лічыць слова «праеўрапейскім». Гл. таксама Фасмер (3, 306).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АРЛЯ́НКА,
рака ў Беларусі, у Магілёўскім р-не, левы прыток р. Друць (бас. Дняпра). Даўж. 24 км. Пл. вадазбору каля 106 км². Пачынаецца каля в. Бярозаўка, вусце за 1,5 км на ПдЗ ад в. Малое Запаточча. Цячэ па Цэнтральнабярэзінскай раўніне. Рэчышча каналізаванае (17,4 км) ад в. Стары Сінін амаль да вусця.
т. 1, с. 486
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРАБА́ЦКАЯ СТРЭ́ЛКА,
вузкая і доўгая пясчаная каса ва ўсх. ч. Крымскага п-ва. Цягнецца амаль паралельна паўн.-ўсх. берагу і аддзяляе зал. Сіваш ад Азоўскага мора. Даўж. 113 км, шыр. ад 270 м да 8 км. На Пн аддзяляецца ад мацерыка вузкім Генічаскім пралівам. Назва паходзіць ад стараж. ўмацавання Арабат.
т. 1, с. 443
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АШО́КА,
старажытнаіндыйскі цар, правіцель Магадхі [268—232 да нашай эры]. З дынастыі Маур’я. Праводзіў палітыку ўмацавання аб’яднанай інд. дзяржавы, якая ахоплівала амаль усю Індыю, вобласці Афганістана і Пакістана. Захаваліся яго ўказы, высечаныя на скалах, калонах, у пячорах. Садзейнічаў пашырэнню будызму ў Індыі і за яе межамі. Эпоха кіравання Ашокі адзначана развіццём інд. культуры, архітэктуры, пісьменства.
т. 2, с. 170
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЯНЁЦКІ ЗАЛІ́Ў,
у моры Лапцевых, паміж а-вамі дэльты р. Лена на У, мацерыком на Пд і З, каля берагоў Расійскай Федэрацыі. Даўж. 65 км, шыр. каля 130 км, глыб. да 15 м. Вялікі в-аў Джангылах. Упадаюць р. Алянёк, Алянёцкая пратока р. Лена і інш. Амаль увесь год укрыты лёдам.
т. 1, с. 299
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРЫ́ЧЫНА-СТАРО́БІНСКАЕ БАЛО́ТА,
на З Салігорскага р-на Мінскай вобл., у вадазборы р. Морач. Нізіннага тыпу. Пл. 21,5 тыс. га, у межах прамысл. пакладу 17,1 тыс. га. Глыб. торфу да 8 м, сярэдняя 1,8 м. Здабыча торфу на паліва і ўгнаенне. Амаль усё балота асушана, выкарыстоўваецца пад ворыва і сенажаць.
т. 5, с. 487
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
half3 [hɑ:f] adv.
1. напало́ву; частко́ва;
half cooked напало́ву/частко́ва прыгатава́ны;
The glass is half full. Шклянка напалову поўная.
2. у зна́чнай ступе́ні, ама́ль;
The work is half up. Работа амаль скончана.
♦
half as many/much again у два разы́ больш;
not half BrE, infml (выкарыстоўваецца для ўзмацнення выказвання, звыч. у адм. ск.) ве́льмі;
It wasn’t half good. Гэта было вельмі добра;
not half as/not half such a на́ват блі́зка не так;
She is not half as clever as they think. Яна зусім не такая разумная, як лічыцца;
not half bad infml нядрэ́нна; до́бра
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
near4 [nɪə] prep.
1. недалёка ад, каля́, ля (пра час і адлегласць);
My house is near the station. Мой дом недалёка ад станцыі;
It must be near 3 o’clock. Зараз, напэўна, каля трох гадзін.
2. ама́ль, ледзь не;
She was near tears. Яна ледзь не плакала.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)