АРЫЕНЦІ́Р,
1) добра бачны на мясцовасці нерухомы прадмет або элемент рэльефу, па якім можна арыентавацца на мясцовасці.
2) У пераносным значэнні — кірунак дзейнасці, мэта, устаноўка.
т. 2, с. 6
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБЕ́ЧАК,
1) канічны або цыліндрычны барабан без днішча з ліставога матэрыялу; загатоўка для катлоў, рэзервуараў і інш. ліставых металаканструкцый.
2) Лубяны абадок у рэшаце, сіце.
т. 1, с. 21
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІЯЗДЫ́МКА,
натурнае карціраванне біятычных асаблівасцяў участка зямной паверхні або рэгіёна. Праводзіцца пры кадастравых доследах, распрацоўцы праектаў выкарыстання прыродных рэсурсаў, рацыяналізацыі іх эксплуатацыі, планаванні прыродаахоўных мерапрыемстваў.
т. 3, с. 169
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЛІПТАТЭ́КА
(ад грэч. glyptos выразаны, вылеплены + thēkē сховішча),
збор твораў скульптуры або гліптыкі; музей скульптуры. Найб. вядомыя гліптатэкі ў Мюнхене і Новая Карлсбергская ў Капенгагене.
т. 5, с. 298
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
наво́кал
1. прысл. Усюды, з усіх бакоў, кругом.
Агледзецца н.
2. прыназ. з Р. Ужыв. для выражэння прасторавых адносін пры назве асобы, прадмета або месца, з усіх бакоў якога адбываецца пэўнае дзеянне ці размяшчаецца што-н.
Абысці н. саду.
Н. агню сядзелі людзі.
3. прыназ. з Р. Ужыв. для выражэння аб’ектных адносін: указвае на асобу, прадмет ці паняцце, якое з’яўляецца аб’ектам пэўнага працэсу або дзеяння.
Гутарка ідзе н. аднаго пытання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нарэ́шце, прысл.
1. Пасля ўсяго, напаследак.
Здагадацца н.
2. у знач. далучальнага злуч. (часта ў спалучэнні са злучнікам «і»). Ужыв. для далучэння асобнага слова або цэлага сказа.
Ехалі, ехалі, н. даехалі.
3. у знач. пабочн. сл. Паказвае на завяршэнне працэсу, дзеяння, з’явы.
Н., выйшаў з лесу на палянку.
4. у знач. пабочн. сл. Паказвае, што мера цярпення, чакання і пад. скончылася, або падкрэслівае што-н.
Сціхнеце вы, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каме́дыя, -і, мн. -і, -дый, ж.
1. Драматычны твор з вясёлым, забаўным або сатырычным сюжэтам, а таксама спектакль або фільм па сцэнарыі такога твора.
Музычная к.
2. перан. Крывадушныя паводзіны, разыгрыванне якой-н. ролі, сцэны з пэўнай мэтай.
Што за к.!
Гавары як ёсць!
◊
Ламаць (разыгрываць, строіць) камедыю (разм., неадабр.) — крывадушнічаць, прытварацца.
|| прым. камеды́йны, -ая, -ае (да 1 знач.) і камі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Камедыйны акцёр.
Камічная опера.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паро́да, -ы, ДМ -ро́дзе, мн. -ы, -ро́д, ж.
1. Разнавіднасць свойскіх жывёл (або раслін), якія адрозніваюцца пэўнымі прыметамі ад жывёл (або раслін) таго ж віду.
Бельгійская п. коней.
Вывесці новую пароду вішань.
2. перан. Разрад, тып людзей, якія адрозніваюцца ад іншых сваім унутраным складам, характарам, абліччам.
Чалавек волатаўскай пароды.
3. Прыналежнасць да якой-н. сацыяльнай групы, саслоўя (уст.).
4. Выкапнёвы мінерал, пласт у зямной кары.
Цвёрдыя пароды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.
1. Прадзіравіць агнём, чым-н. едкім.
П. дзірку ў шынялі. П. кіслатой.
2. і ў чым. Добра напаліць, выпаліць для абагравання.
П. печ або ў печы.
3. Правесці які-н. час, займаючыся паленнем чаго-н. ці ў чым-н. або даць гарэць чаму-н. на працягу якога-н. часу.
П. святло дараніцы.
|| незак. прапа́льваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абкало́ць², -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы; зак., каго-што.
1. Пакалоць чым-н. вострым вакол чаго-н. або па ўсёй паверхні; параніць уколамі каго-, што-н.
А. рукі калючкамі руж.
2. Зрабіць ін’екцыю або некалькі ін’екцый лекавых сродкаў вакол якога-н. хворага месца (раны, зуба і пад.).
А. зуб абязбольвальнікам (разм.).
3. Уздзейнічаць на вышэйшую нервовую дзейнасць, зрабіўшы ін’екцыю псіхатропных рэчываў (разм.).
|| незак. абко́лваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абко́лванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)