запява́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што і без дап.
1. Пачынаць песню, выконваць запеў (у 1 знач.). На другой ці трэцяй рэпетыцыі, калі Наташа больш-менш асвоілася ў хоры, Ала Міхайлаўна даручыла і ёй запяваць нейкую песню. Краўчанка.
2. Пачынаць спяваць. Пачынае запяваць сваю спрадвечную песню .. зязюля. Лынькоў.
запява́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да запець 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зарні́ца 1, ‑ы, ж.
Светлавая ўспышка на небе, без грому — водбліск далёкай навальніцы. Ноч стаяла трывожная, з зарніцамі і далёкімі грымотамі. Карпаў. Бывае часам, калі пасля доўгіх тыдняў духаты і спёкі загараюцца на далёкім вячэрнім небасхіле палахліва-мітуслівыя зарніцы. Паслядовіч.
зарні́ца 2, ‑ы, ж.
Пустазелле або дэкаратыўная травяністая расліна сямейства залознікавых з жоўтымі ці фіялетавымі кветкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́ркі, ‑рак; адз. бурка, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
Абутак з фетру або сукна, які носіцца з галёшамі ці на скураной падэшве без іх. Казулін у шубе з бабровым каўняром, у бабровай шапцы, абуты ў белыя буркі, стаяў наперадзе ўсіх і глядзеў на Сцюдзянец. Дуброўскі. Апранута.. [Маша] была ў стары залатаны кажушок, на нагах — буркі з бахіламі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр., што і без дап.
Невыразна, з адценнем незадаволенасці сказаць што‑н. Адна старая сялянка не выцерпела — буркнула: — Пану цівуну варон страляць, а нам спіны гнуць! Бядуля. [Глушкевіч] хацеў загаварыць з ёю, але жанчына нешта буркнула ў адказ, і нельга было зразумець, ці то яна павіталася так, ці выказала незадаволенасць. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Паведамленне, весць. Вестка аб звароце Пракопа шпарка абляцела назаўтра затонскія хаты і зрабіла яшчэ большае ўражанне, чым вестка аб яго знікненні з сяла. Колас. Яны [метэаролагі] сягоння ўсёй зямлі Шырока вестку падалі: — Ідзе Вясна! Ідзе Вясна! Усе ўставайце да відна. Лужанін.
•••
Без вестак прапасці гл. прапасці.
Падаць (даць) вестку гл. падаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выклада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
1. Вучыць каго‑н. чаму‑н., перадаючы звесткі з якой‑н. галіны ведаў. Выкладаць родную мову.
2. і без дап. Займацца педагагічнай практыкай, працаваць настаўнікам. Выкладаць у школе.
3. Выказваць, тлумачыць. Выкладаць свае думкі. □ Па меры таго, як выкладаў Сцёпка свой план, слухачы ўсё больш і больш захапляліся ім. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вымага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
1. Дамагацца чаго‑н. прымусам, сілай, пагрозамі; настойліва патрабаваць. Вымагаць грошы.
2. чаго, са злучн. «каб» і без дап. Патрабаваць. Вымагаць да сябе ўвагі. Работа вымагае ўмення. □ Радасць працы вымагае, каб усё тое, што добра зроблена, было заўважана і адзначана. Чорны. Садзяцца госці, ды не зразу,.. Бо так шляхетнасць вымагае. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́седзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
1. без дап. Прасядзець, прабыць дзе‑н. пэўны час. Выседзець да канца спектакля. Выседзець пры хворым цэлыя суткі.
2. каго. Седзячы на яйцах, вывесці птушанят. Галубы ў старым, дзіравым кошыку, падвязаным пад лацінай, выседзелі галубянят... Брыль.
3. перан.; што. Разм. Дасягнуць чаго‑н. доўгім сядзеннем. [Старац:] — Нічога, пані гаспадыня, тут не выседзіш. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адхіле́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. адхіляць — адхіліць і адхіляцца — адхіліцца.
2. Адступленне ад чаго‑н., неадпаведнасць чаму‑н., розніца ў параўнанні з чым‑н. Адхіленне ад правіл. Адхіленні ад нормаў. □ Гэта была, без малога, простая лінія. Было адно нязначнае адхіленне ўбок, якога можна не браць на ўвагу. Лінія была якраз на захад. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчака́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
1. Вырабіць шляхам чаканні. Адчаканіць медаль. Адчаканіць надпіс.
2. і без дап. Вымавіць раздзельна і выразна. «Я сказаў, што вядзе гэтым разам Ячны. Усё, можаш ісці», — адчаканіў пан Шпэк. Брыль. Скрозь пару.. [Разкюхайлін] уставіў свае круглыя вочы на Стафанковіча і густым басам адчаканіў: — Можа сказаць, жывём і хлеб жуём, мірна дні свае дажываем. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)