падмяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

Мяшаючы, дадаць чаго‑н. у што‑н. Падмяшаць пяску ў цэмент. □ Людзі елі траву, таўклі кару з дрэў, церлі мякіну, рады якой жменьцы пазаддзя, каб падмяшаць у травяністую агідную страву. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падрабі́цца, ‑раблюся, ‑робішся, ‑робіцца; зак., пад каго-што.

Надаць сабе выгляд каго‑, чаго‑н. — А ты, калі свой капялюш скінуў і надзеў фуфайку, дык ты лічыш ужо падрабіўся пад нас? Сергіевіч. // Падладзіцца да чаго‑н. Падрабіцца пад сялянскую гаворку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасцерагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся, ‑рагуцца; пр. пасцярогся, ‑сцераглася, ‑лося; заг. пасцеражыся; зак.

Праявіць некаторую асцярожнасць у адносінах да каго‑, чаго‑н.; пастарацца не рабіць чаго‑н. Мікола сам зразумеў, што не пасцярогся ў сварцы з солтысам. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прывы́клы, ‑ая, ‑ае.

Які прывык да чаго‑н., мае прывычку да чаго‑н. Праўда, назваць гэта «зацішшам» мог толькі хіба такі цярплівы, прывыклы да бою воін, як Шчарбацюк. Мележ. Прывыклае да цішыні вуха ўлавіла частае тупанне мноства ног. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыхапі́цца, ‑хопіцца; зак.

Разм.

1. Пашкодзіцца ад дзеяння чаго‑н. (марозу, агню і пад.).

2. Прымацавацца, прыклеіцца да чаго‑н. [Міхля] моцна прыціснула двума пальцамі да яго губы свежы кавалачак чорнай .. воўны. Так і трымала, пакуль не прыхапілася воўка. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

святата́цтва, ‑а, н.

Кніжн. Зневажанне царкоўнай святыні; кашчунства. // перан. Зневажанне чаго‑н. дарагога, паважанага. Я глядзеў на жанчыну, як на нейкую вышэйшую істоту, як на штосьці такое, да чаго нават дакрануцца грэшна, проста немагчыма, бо гэта будзе святатацтва. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

час, часіна, пара / з абмежаваннем: тэрмін / прамежак часу, які паўтараецца: перыяд / найбольш зручны для чаго-небудзь: сезон / працяглы прамежак: эпоха, эра, дзень

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Вяршо́к 1 ’верхняя частка чаго-небудзь’; ’вяршаліна’ (БРС, КТС; КЭС, лаг.); ’тое, чым накрываюць гаршчок’ (Інстр. I), укр., рус. вершок ’тс’, польск. wierszek, н.-луж., в.-луж. wjeršk, чэш. vršek, vršík, славац. vŕšok, славен. vršek, серб.-харв. вр̑шак, макед. вршка ’верхняя частка чаго-небудзь’, балг. връ́шка ’адрубленая вяршаліна сасны’, вършец ’верхняя частка чаго-небудзь’. Да верх (гл.). Утворана пры дапамозе дэмінутыўнага суф. ‑ок (< ‑ьkъ).

Вяршо́к 2 ’мера даўжыні ≈ 4,4 см’ (БРС, КТС, Касп., Бяльк., Сцяшк.), укр. вершок, рус. вершок, ст.-рус. вершок (з XVI ст.) ’тс’. Узыходзіць ад прасл. vьrx‑ьkъ ’верхняя частка чаго-небудзь, у прыватнасці верхняя частка ўказальнага пальца’ (Фасмер, 1, 302). Не пераконвае Праабражэнскі (1, 78), КЭСРЯ (77), Булахоўскі (Труды ИРЯ, 1, 151), якія развіццё семантыкі разглядаемай лексемы ўяўляюць наступным чынам: ’вяршыня’ → ’лішак, які з’яўляецца зверху пры насыпанні збожжа’ → ’мера даўжыні’. Бел. вяршок пранікла з рус. мовы (Шанскі, 1, В, 71).

Вяршо́к 3 ’верхні слой на адстоеным салодкім малацэ’ (Інстр. I, Шат.), выршо́к (драг., КЭС), укр. вершок ’тс’, рус. уладз., валаг., дан. вершок ’тс’. Усх.-слав. утварэнне. Да верх (гл.), вяршок 1 (гл.).

Вяршо́к 4 ’адтуліна, верхняе аконца пад столлю для выпуску чаду ў курных хатах, у лазнях’ (Нас., Серб., Інстр. I, КЭС, лаг.). Укр. чарніг. верх, рус. смал. вершок ’тс’, пск. вершнік ’невялікае ваконца ў лазні’. Бел. утварэнне. Да верх ’тс’ (гл.).

Вяршо́к 5 ’конусападобнае горла ці лаз у рыбацкіх пастках’ (Тарн.), ве́ршок (Крыв.). Рус. ленінгр. ве́ршник ’верх конусападобнай часткі невада’. Да верх (гл.). Сюды ж увершок, овершок (гл.).

Вяршо́к 6 ’першая маленькая булачка з хлебнага цеста, якую часцей за ўсё аддаюць скаціне’ (мазыр., Вешт.). Да верх, вяршок 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

загатава́ць ​1, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што і чаго.

Разм.

1. Стварыць запас чаго‑н.; нарыхтаваць. Загатаваць дроў на зіму. □ Вось, каб не галадаваць, Трэ’ табе загатаваць за ўраджай запасы збожжа. Крапіва.

2. Зрабіць, падрыхтаваць. — Я прыйшоў сюды, дык не ўмеў нават як след раствор загатаваць. Кулакоўскі.

загатава́ць ​2, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што і чаго.

Давесці да кіпення; закіпяціць. Загатаваць ваду. Загатаваць чаю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дакапа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Капаючы, дасягнуць чаго‑н., дабрацца да чаго‑н. Дакапацца да вады. Дакапацца да гліны. □ Бывала, збочыць крыху танк з дарогі — і праваліцца ў дрыгву так глыбока, што да яго немагчыма і дакапацца. Мележ.

2. перан. Разм. Дайсці да чаго‑н., дашукацца. Дакапацца да праўды. Дакапацца да прычыны. □ [Галай] павінен быў дазнацца, што за агеньчыкі бачыліся яму ўночы, дакапацца да сутнасці з’явы. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)