укра́са, -ы, мн. -ы, -ра́с, ж.

1. Прадмет, прызначаны для ўпрыгожвання каго-, чаго-н.

Абновы і ўкрасы.

2. перан., чаго. Тое (той), што (хто) з’яўляецца гордасцю, упрыгожвае што-н.

Дубовы гай — у. наваколля.

Гэты студэнт — у. курса.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

усялі́цца, усялю́ся, усе́лішся, усе́ліцца; зак.

1. Заняць месца на пражыванне; пасяліцца.

У. ў новую хату.

2. перан. З’явіўшыся, апанаваць, агарнуць (высок.).

У душу ўсяліўся жах.

|| незак. усяля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. усяле́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фана́тык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Чалавек, які слепа адцаны толькі сваёй рэлігіі, веры.

2. перан. Чалавек, цалкам адданы якой-н. справе, ідэям і перакананням.

Ф. эстрады.

|| ж. фанаты́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фарысе́й, -я, мн. -і, -яў, м.

1. У Старажытнай Іўдзеі: член іўдзейскай секты, што вызначалася рэлігійным фанатызмам і дагматызмам.

2. перан. Крывадушны чалавек, ханжа.

|| ж. фарысе́йка, -і, ДМе́йцы, мн. -і, -се́ек.

|| прым. фарысе́йскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

храм, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Збудаванне, прызначанае для адпраўлення набажэнства і рэлігійных абрадаў, царква (у 2 знач.).

Старажытны х.

2. перан. Месца, якое выклікае павагу, святое для каго-н.

Х. навукі.

|| прым. хра́мавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цеплыня́, -і́, ж.

1. Нагрэтасць чаго-н.

Адчуваць цеплыню рук.

2. Адчуванне ўнутранага цяпла.

Па целе разлілася прыемная ц.

3. перан. Сардэчнасць, дабрата, ласка; добрыя, шчырыя адносіны да каго-, чаго-н.

У яго словах чулася душэўная ц.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чэ́лядзь, -і, ж., зб.

1. Насельніцтва феадальнай вотчыны Старажытнай Русі, якое знаходзілася ў разнастайных формах залежнасці ад феадалаў (гіст.).

2. Дваровыя людзі, слугі (гіст.).

3. перан. Людзі нізкага службовага становішча, якія імкнуцца выслужыцца перад высокапастаўленымі асобамі (пагард.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шабло́н, -а і -у, м.

1. -а, мн. -ы, -аў. Узор, па якім штампуюцца аднолькавыя вырабы.

2. -у, перан. Агульнавядомы, збіты ўзор, штамп, які слепа пераймаюць.

Пазбягаць шаблону ў рабоце.

|| прым. шабло́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мо́рак, ‑у, м.

1. Разм. Змрок, цемра. Цямнелася. Моракі клаліся на пыльны брук, на гароды, хавалі далёкія гумны. Пташнікаў. Напружыўшы зрок, Максім разабраў у мораку ледзь прыкметы чалавечы прывід. Машара. // перан. Цемрашальства, дурман. Рэлігійны морак. // перан. Пра што‑н. невядомае, загадкавае. Дзьме холадам ад старажытнага муру, Жыццё тут знямела, захутана ў морак... Тарас.

2. Абл. Мор; пошасць. Пастукалася ў сенцы Палажка — ні гу-гу. Як морак па сядзібе прайшоў. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надло́м, ‑у, м.

1. Надламанае месца. Надлом косці. Надлом бэлькі. □ — Так, так, — задумаўся Павел, — з вілкай нешта трэба рабіць. І запасной жа няма. От, фокус... Надлом, значыць. Гроднеў.

2. перан. Рэзкае аслабленне фізічных і душэўных сіл у выніку якога‑н. перажывання. Душэўны надлом. □ Пасля апошняга пасяджэння праўлення калгаса Дубель адчуў у душы нейкі надлом. Ермаловіч.

3. перан. Празмерная рэзкасць у праяўленні сваіх пачуццяў. Сказаць з надломам у голасе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)