разбо́рка ж., в разн. знач. разбо́рка, -кі ж., разбіра́нне, -ння ср.;
разбо́рка пи́сем разбо́рка (разбіра́нне) лісто́ў;
разбо́рка маши́ны разбо́рка (разбіра́нне) машы́ны;
разбо́рка кирпи́чных зда́ний разбо́рка цагля́ных буды́нкаў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паз’язджа́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.
1. З’ехаць, спусціцца адкуль-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Лыжнікі паз’язджалі з гары.
2. Едучы, павярнуць куды-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Машыны паз’язджалі ўбок.
3. Выехаць адкуль-н. — пра ўсіх, многіх.
Моладзь паз’язджала з вёскі ў горад.
4. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.), перан. Ссунуцца, збіцца — пра ўсё, многае.
Панчохі паз’язджалі з ног.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́кар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Металічны стрыжань з лапамі, які прымацоўваецца да ланцуга і апускаецца на дно для ўтрымання на месцы судна, бакена, плывучага маяка і пад.
Стаяць на якары.
Кінуць я. (стаць на якар). Аддаць я. (апусціць). Выбіраць якары (паднімаць). Зняцца з якара.
Я. ратунку (перан.: апошні сродак ратунку, апошняя надзея).
2. Частка электрычнай машыны, якая ўтрымлівае на сабе абмотку (спец.).
3. Рыбалоўны кручок з трыма зубцамі (разм.).
|| прым. я́карны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазаваро́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і без дап.
1. Завярнуць, павярнуць куды‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. Пазаварочваць машыны назад.
2. Разм. Заваліць, закідаць чым‑н. усё, многае або ўсіх, многіх. Пазаварочваць ямы камянямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wymieniać
незак.
1. выменьваць, абменьваць, заменьваць, замяняць;
wymieniać części maszyny — замяняць дэталі машыны;
2. называць, пералічаць, пералічваць;
wymieniać nazwiska obecnych — пералічваць прозвішчы прысутных
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Ке́рад ’карытца для рэзкі сечкі’ (Сцяшк. Сл.). Мабыць, недакладнасць у дэфініцыі. У Сцяшк. Сл., 209 прыводзіцца наступны прыклад: «Наш кʼерад зусʼим сапсаваўся, нама Пак резац свечку», з якога відаць, што гаворка ідзе аб прыладзе для рэзкі сечкі. Назва гэтай прылады таго ж паходжання, што і керат (гл.) ’конны прывад да малатарні’ («Коні цягнулі нерат, а ён круціў малацілку»). Апошняе з польск. kierat ’гарызантальнае зубчатае кола, якое круцілі коні, а яно пры-водзіла ў рух розныя сельскагаспадарчыя машыны’. Польск. kieraK ням. Kehrrat ’тс’ (Rad kehren ’круціць кола’) (гл. Слаўскі, 2, 152).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тара́ніць 1 ’біць, удараць тараном або корпусам баявой машыны’ (ТСБМ), ’біць, разбіваць цэпам перавязь у снапоў дзела лепшага абмалоту’ (Нас., Байк. і Некр.). Апошняе значэнне Насовіч (Нас., 633) звязваў з таран 2 (гл.), на якім грунтуецца і літаратурнае слова, магчыма, запазычанае з рус. тара́нить.
Тара́ніць 2 ’вешаць рыбу для сушкі’ (Ян.). Параўн. укр. дыял. тара́нити ’выбіраць рыбу з невада’. Адсубстантыўны дзеяслоў ад тара́н 1, гл.
Тара́ніць 3 ’несці’ (Юрч.), тара́ніцца жарт. ’ісці’ (Юрч. Вытв.). Відаць, пераноснае ўжыванне тараніць 1, якое суадносіцца з тарнаваць 2 ’малаціць перагорнутыя неразвязаныя снапы’ (гл.), або скарочанае з тарабаніць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
канструява́ць, ‑руюю, ‑руюеш, ‑руюе; незак., што.
1. Ствараць план, канструкцыю чаго‑н.; распрацоўваць канструкцыю і збіраць, вырабляць механізмы, машыны і інш. Канструяваць аўтамабілі. Канструяваць фізічныя прыборы. Канструяваць радыёпрыёмнік.
2. Кніжн. Ствараць у пэўным саставе. Канструяваць прэзідыум міжнароднага кангрэса.
[Ад лац. construere — будаваць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
невялі́чкі, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і невялікі (у 1, 2 знач.); маленькі. Па вадзе плылі невялічкія лодкі. Юрэвіч. Машыны ішлі то невялічкімі групамі, то па адной, з пэўным інтэрвалам. Дадзіёмаў. Невялічкі марозік за ноч пакрыў інеем .. лісты. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрыганя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
1. Гонячы, даставіць куды‑н. усіх, многіх. Папрыганяць кароў з пашы. // Прымусіць прыйсці, з’явіцца. Папрыганяць палонных.
2. Разм. Кіруючы чым‑н. рухомым, даставіць куды‑н. усё, многае. Папрыганяць машыны ў гараж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)